Met dit enigszins kreupele versierversje praatte de populaire Groningse rechtenstudent en geduchte Vindicater Pieter Jelles Troelstra zich in de zomer van 1885 binnen bij de onervarene, naar schoonheid en echte liefde hunkerende Saskia Bokma de Boer. Zij was een domineesdochter uit Nes op Ameland, had veel gelezen, wilde schrijfster worden maar had nauwelijks levenservaring. Ze werd jaren later wereldberoemd als de beroemde schrijfster Nynke van Hichtum, dankzij haar kinderboek Afke's Tiental.
Wûnderblom
‘Ik rin alhiel beteutere om
En bin net mear my selme;
De swietrook fan in wûnderblom
Hat my al alhiel bedwelme.’
Met dit enigszins kreupele versierversje praatte de populaire Groningse rechtenstudent en geduchte Vindicater Pieter Jelles Troelstra zich in de zomer van 1885 binnen bij de onervarene, naar schoonheid en echte liefde hunkerende Saskia Bokma de Boer. Zij was een domineesdochter uit Nes op Ameland, had veel gelezen, wilde schrijfster worden maar had nauwelijks levenservaring. Ze werd jaren later wereldberoemd als de beroemde schrijfster Nynke van Hichtum, dankzij haar kinderboek Afke’s Tiental.
Wanneer vrienden ‘oet Westen’ bij ons komen logeren in Onderdendam om wat rond te ‘sneupen’ in de omgeving, is steevast de reactie: ‘Het is hier precies zoals in De Poo…
Met dit enigszins kreupele versierversje praatte de populaire Groningse rechtenstudent en geduchte Vindicater Pieter Jelles Troelstra zich in de zomer van 1885 binnen bij de onervarene, naar schoonheid en echte liefde hunkerende Saskia Bokma de Boer. Zij was een domineesdochter uit Nes op Ameland, had veel gelezen, wilde schrijfster worden maar had nauwelijks levenservaring. Ze werd jaren later wereldberoemd als de beroemde schrijfster Nynke van Hichtum, dankzij haar kinderboek Afke's Tiental.
Wûnderblom
‘Ik rin alhiel beteutere om
En bin net mear my selme;
De swietrook fan in wûnderblom
Hat my al alhiel bedwelme.’
Met dit enigszins kreupele versierversje praatte de populaire Groningse rechtenstudent en geduchte Vindicater Pieter Jelles Troelstra zich in de zomer van 1885 binnen bij de onervarene, naar schoonheid en echte liefde hunkerende Saskia Bokma de Boer. Zij was een domineesdochter uit Nes op Ameland, had veel gelezen, wilde schrijfster worden maar had nauwelijks levenservaring. Ze werd jaren later wereldberoemd als de beroemde schrijfster Nynke van Hichtum, dankzij haar kinderboek Afke’s Tiental.
Wanneer vrienden ‘oet Westen’ bij ons komen logeren in Onderdendam om wat rond te ‘sneupen’ in de omgeving, is steevast de reactie: ‘Het is hier precies zoals in De Poolse bruid. Nu ligt Onderdendam hemelsbreed meer dan veertig kilometer van Ulrum, waar deze succesrijke Nederlandse film slechts gedeeltelijk is opgenomen. Mijn werkkamer op het oosten kijkt uit op een heel ander soort landschap: weliswaar een lage horizon en niet al te kaarsrechte sloten, hier en daar een glooiing van een verlaten wierde. Het lijkt voor geen meter op de imponerende monumentaliteit, de ingehouden soberheid maar onverwoestbare kracht van het land rond Ulrum. En dat is precies wat de film De Poolse bruid zo’n overweldigende populariteit bracht. Het had een merkwaardig effect op de dagelijkse beeldvorming van het Noorden dat de rest van Nederland had.
Het duurde niet lang of in sneltreinvaart ging het landschap van De Poolse bruid symbool staan voor het hele Noorden van Nederland. A new cult-icon was born!
Rijk palet van landschappen
Naar de film Nynke van Pieter Verhoeff ben ik gegaan uit nieuwsgierigheid. Eén vraag had ik voor de kop. Wat voor impressie van het Noorden laat Nynke achter? Welke landschappen zijn in de film gekozen om een verhaal dat ‘an sich’ meer dan voldoende drama in zich heeft en inmiddels overbekend is, nog meer kleur te geven?
Pieter Verhoeff heeft met Nynke het rijke palet van de vele landschappen in het Noorden aan het Nederlandse publiek teruggegeven. Hij doet dat op een prachtige ingehouden manier. Terloops gaat de focus van de camera in zijn film langs rijke bomenlanen, en schelpenpaden op Schier. Dan zien we weer een kerk op een stille terp waar een lindelaantje in silhouet gefilmd naartoe leidt. Dan weer iets wat de deftige gevel van een herenhuis in Franeker zou kunnen zijn, om vervolgens weer in een wat armoediger middenstandstraatje in mogelijk Leeuwarden te belanden. Het zijn stille, nergens op de voorgrond tredende getuigen van iets dat zich in hoog tempo voltrekt.
Vaak heb je het gevoel rond te wandelen in een museum vol zorgvuldig uitgelichte negentiende-eeuwse schilderijen. De Haagse School naast Breitner. Dan Josef Israëls. De gelijkenis met de laatste is frappant als Verhoeff ons het hutje binnen leidt waar Afke zorgt voor haar tiental.
Voor het eerst in de vaderlandse filmgeschiedenis wordt het Noorden door een regisseur verbeeld als een soort visuele ‘hoorn des overvloeds’. Dankzij Verhoeff en vooral de bekwame aandacht van zijn stiliste Anne Verhoeven!
Ben benieuwd of deze ‘wûnderblom’ iconquality aan het Noorden zal verlenen.
Kees Willemen is tekenaar en schrijft over film. Hij programmeerde eind jaren zestig het eerste filmhuis in Nijmegen, de bioscoop ‘KIJK’.
