Sinds afgelopen voorjaar zit hij niet meer in de Raad van Bestuur van de GGZ Drenthe, maar dat betekent allerminst dat hij zijn interesse in duurzaamheid in de gezondheidszorg heeft verloren. Druk gesticulerend en met enthousiasme pleit hij voor een accentverschuiving: laat iedereen eens gaan nadenken over de inbreng van mensen als het gaat over duurzaamheid. ‘Groeit een plantje omdat de boer dat wil? Nee, natuurlijk niet. Maar als de boer zorgt voor de juiste grond, goede meststoffen en de meest ideale omstandigheden, kan de plant tot volle wasdom komen. De boer verdient zijn investering terug!’ vertelt Hadders. ‘Zo werkt het ook als het gaat om duurzaamheid in bedrijven, waar mensen ‘de plantjes’ zijn, en waar mest en water vervangen worden door kennis en innovatie.’
Uiteraard is ecologische duurzaamheid een belangrijke topic, dat vindt ook Hadders. Ook hij maakt zich zorgen over de gang van zaken op en rond de planeet Aarde, ook hij juicht toekomstbeelden van auto’s die rijden op waterstof toe. Maar er is meer. Wat hem betreft moet duurzaamheid gekoppeld worden aan ‘triple P’: People, Planet en Profit. ‘Natuurlijk moet er geld verdiend worden, dat waarborgt de continuïteit van je onderneming’, zegt Hadders, ‘maar het People-gedeelte blijft nu te veel op de achtergrond. Kijk naar de WAO: mensen raken in de bijstand, bedrijven wentelen dat af op de samenleving, die het op haar buurt overdraagt op toekomstige generaties. De belangrijkste vraag is dan ook: hoe kun je tot duurzame ontwikkeling komen in plaats van het probleem voor je uit te schuiven? Het antwoord zit in een goede balans tussen de People, Planet en Profit.’
Organisatievorm is oud en achterhaald
In de gezondheidszorg krijgt duurzaamheid te weinig aandacht. Wat het in deze tak van dienstverlening lastig maakt, is dat het om mensen gaat. ‘Je kunt er niet zo eenvoudig mee experimenteren als met goederen. De professionals zijn het belangrijkste kapitaal binnen de gezondheidszorg. Uiteindelijk komt het neer op het veranderen van gedrag, en dat heeft tijd nodig. De oudere professionals hikken bijvoorbeeld tegen computers aan; met pen en papier ging het toch ook altijd goed? Ze moeten begrijpen dat je juist door die computers kennis makkelijker kunt delen. Dat vraagt soms de nodige tijd.’
Maar ook andere bedrijven dan de GGZ Drenthe moeten de P-kant meer voor ogen houden. Dat vergt een cultuuromslag. Om te zien hoe het beter kan, is het goed te kijken naar de huidige situatie. De meeste organisatievormen zijn erg oud en achterhaald, vindt Hadders. Het management beheerst het personeel naar zijn mening te veel, terwijl het juist randvoorwaarden moet creëren. ‘Iedere professional zou een paar uur per dag uit het raam moeten kunnen staren. Om na te denken, om te reflecteren, om ideeën op te doen. Een Amerikaans bedrijf, 3M, stelde al zijn werknemers in gelegenheid om vijftien procent van de tijd ideeën te bedenken. Iedereen verklaarde het management voor gek, maar wat gebeurde er? De plannen stroomden binnen!’ Maar de werkdruk in de gezondheidszorg is hoog en werknemers zijn productietijgers geworden die ellenlange wachtlijsten tevergeefs proberen weg te werken. Hadders: ‘Er is nauwelijks tijd te reflecteren over het eigen vak, laat staan dat er tijd is voor ontwikkelingen en om nieuwe kennis op te doen. De waan van de dag trekt een wissel op de daadkracht op lange termijn, eist zoveel aandacht op dat het ten koste gaat van de duurzaamheid.’
En als een bedrijf of instelling nu niet investeert in die People-kant? ‘Dan’, zegt Hadders, ‘zie ik een organisatie voor me die geen feeling heeft met de grote maatschappelijke problemen, die een bedrijfsfilosofie heeft die stamt uit het mechanische tijdperk, in strijd met ontwikkelingen in de omgeving: mensen worden individueler, mondiger. Het wordt een organisatie waar geen enkele professional wil werken. Die holt zichzelf uit. En ondertussen speelt de concurrentie wél veel beter op de markt in.’ Gelukkig kan hij ook het gunstiger scenario schetsen, wanneer wel in mensen geïnvesteerd wordt. Dan ontstaat er volgens Hadders een organisatie die de problemen niet afwentelt op de maatschappij maar haar positie versterkt, die zorgt voor een betere, snellere dienstverlening, meer klantgericht is, zodat specifiek ingespeeld kan worden op diens behoefte. ‘En vergeet niet dat nieuwe organisatievormen een kwestie van duurzaamheid zijn binnen de gezondheidszorg. Uiteindelijk moet het proces zelf ook duurzaam zijn. Nu is het goede moment om veranderingen aan te brengen. Door de terugtredende overheid wordt de gezondheidszorg steeds meer ondernemer in plaats van beleidsuitvoerder. Dat vraagt al om aanpassingen. En het is een goede ontwikkeling dat de GGZ zich ontwikkelt tot maatschappelijk ondernemer, ontdekt dat er een omgeving is en die bij de organisatie betrekt. Denk aan de woonomgeving of de financiers. Wat verwachten zij van de GGZ Drenthe? Het is goed dat die dialoog op gang komt. Dat moet uitmonden in duurzame nieuwe vormen van therapie, andere methoden en andere organisatievormen, zodat lange wachtlijsten tot het verleden gaan behoren.’
Noordelijk Kenniscentrum Duurzaamheid
Hadders’ grootste wens is een Noordelijk Kenniscentrum Duurzaamheid. Enthousiast: ‘Het is belangrijk dat kennis ook gebruikt wordt; een kwestie van duurzaamheid! Vergeet niet dat tijdens studie opgedane kennis nu veel minder lang meegaat dan vroeger. Kon je toen dertig jaar teren op wat je geleerd had, nu is dat misschien nog maar een kwart van die tijd. Mensen die willen innoveren – vaak de ‘lastige’ mensen in een bedrijf – moet je koesteren. Al tijdens de opleiding van professionals moet je dus ook investeren in die mentaliteit: dat ze willen innoveren. Wat dat betreft zijn de boeren met hun plantjes veel verder dan de gezondheidszorg. De boer weet dat hij het plantje niet de grond uit kan kijken. Vertaal het naar de gezondheidszorg en je hebt de remedie: creëer mogelijkheden, geef mensen meer ruimte, laat ze los en vooral: heb vertrouwen.’
Janine Hoekstein is freelance journaliste, schrijft romans en voor theater.
