Wilt u ook een vraag stellen aan De Graadmeters? Mail uw vraag dan kort en bondig onder de titel ‘klimaatvraag’ naar redactie@noorderbreedte.nl. De redactie maakt voor elke aflevering een selectie uit de binnengekomen vragen.
Hoe kijken jullie aan tegen ‘klimaatneutraal vliegen’?
Het klinkt heel aardig om je CO2schuld af te kopen door bomen te planten. Je dient echter te beseffen dat bomen die onbemest zijn gemiddeld maar ongeveer vier jaar netto vastleggers zijn van koolstofdioxide. Daarna ademt de boom ongeveer evenveel koolstof voor zijn eigen stofwisseling uit als de hoeveelheid die hij zelf uit de atmosfeer opneemt. In de praktijk betekent dit dat in een vrij groeiend bos op onze breedtegraad ongeveer drie ton CO2 per ha per jaar wordt vastgelegd. Dat komt ruwweg overeen met de die twee personen produceren tijdens een retourvlucht Amsterdam-Canarische eilanden. Kortom: binnen de kortste keren krijgen we plaatsgebrek voor bomen als we dit systeem op grote schaal willen invoeren.
Zijn jullie niet bang dat er binnenkort klimaatmoeheid ontstaat als gevolg van alle plotselinge aandacht voor de klimaatproblematiek? (de term ‘klimaatmoe’ is van Ewoud Sanders in NRC Handelsblad).
Elke plotselinge aandacht ebt vroeg of laat weer weg. De hype is echter bij overheden inmiddels omgezet in structurele aandacht, waardoor het gevaar van wegebben wel mee zal vallen.
Is kernenergie een klimaatneutrale optie? Muhsin Harakeh, hoogleraar kernfysica aan de RuG en directeur van het Kernfysisch Versneller Instituut in Groningen meent van wel, althans in de komende zestig jaar, daarna kunnen we overschakelen op fusie-energie, lazen we in de Groninger Internet Courant. (wat is fusie-energie trouwens?)
Kernsplijtingenergie van zware atoomkernen, de klassieke kernenergie, levert inderdaad bij normale bedrijfsvoering geen CO2-emissie op. In dat opzicht is kernenergie klimaatneutraal. Wel is uranium een uitputbare, zelfs vrij zeldzame grondstof, die in de traditionele techniek ook nog eens zeer inefficiënt wordt benut. De techniek zoals die nu bestaat draagt ook nogal wat veiligheidsrisico’s met zich mee, met name rond de verspreiding van kernwapens (en terroristisch misbruik) en de problemen rond het kernafval. Er is wel een nieuwe thorium-kernsplijtingcyclus voorgesteld die minder gevaar voor misbruik zou opleveren en die draait op een minder zeldzaam element. Dit is echter geen bestaande techniek, zodat het logischer is alle tijd en geld voor de ontwikkelingen te steken in kernfusie. Kernfusie-energie berust op het gecontroleerd samensmelten van lichte atoomkernen (zoals in de zon gebeurt). Het is een technisch geweldig lastige materie en hoewel het bewijs van werkzaamheid is geleverd en een nieuwe grote proefopstelling in Frankrijk in aanbouw is (ITER), zal het naar verwachting nog vijftig jaar duren voor we er grootschalig van kunnen profiteren. Tot die tijd biedt kernenergie dus geen soelaas.
Australië gaat gewone gloeilampen verbieden; een zinnige maatregel?
Elke bijdrage is zinnig. Als we alle gewone gloeilampen door spaarlampen vervangen bespaart dat ongeveer vijftien procent van het elektriciteitsverbruik van huishoudens. Dit geldt voor Australië ook. De maatregel heeft daar echter een vijgenbladkarakter zolang Australië weigert het Kyotoverdrag te ondertekenen.
Als alle landijs ter wereld zou smelten, hoeveel meter zou de zeespiegel dan stijgen? Anders gezegd: wat is het theoretische maximum van dat proces?
Afsmelten van al het ijs op Groenland levert ongeveer zes meter, dat van Antarctica tegen de zeventig meter. Maar een maximumstijging is hieruit niet af te leiden, want het (bestaande) zeewater zet door de opwarming uit, zodat de totale stijging hoger uitvalt.
Wat kost een kubieke meter gas? Wat kost een kWu elektriciteit? (De vraagsteller komt hier via zijn energiebedrijf maar niet achter, zodat hij niet kan uitrekenen of de aanschaf van een nieuwe combiketel of een verlengschakelaar loont.)
Een interessante maar ook ietwat ingewikkelde vraag. De prijsopbouw van gas en elektriciteit bestaat uit verbruik, netkosten, meetkosten, vaste lasten en belasting. Voor elektriciteit bestaan daarnaast nog eens twee tarieven.
Ton Schoot Uiterkamp betaalde bij Essent over 2006 ongeveer € 0,15 per kWh waarvan circa € 0,05 per kWh voor de vaste lasten. Voor gas betaalde hij circa € 0,54 per m3 waarvan ongeveer € 0,07 per m3 voor de vaste lasten. Voor andere maatschappijen en andere huishoudens zullen de precieze getallen verschillen maar de orde van grootte niet. De afgelopen tijd zijn sommige voorspellingen weer wat bijgesteld, zoals de snelheid van de zeespiegelstijging. Valt er op basis van onzekere toekomstscenario’s ooit een effectief beleid te voeren? Er is niet veel veranderd, de foutenmarges zijn vooral verkleind.
De grootste onzekerheid bevatten toekomstscenario’s met betrekking tot het gebruik van fossiele brandstoffen: met hoeveel mensen zijn we straks en wat gaan we doen?
Ons hoge consumptieniveau draagt bij aan global warming. Welke goederen kunnen we als individu beter niet meer aanschaffen? Het belangrijkste advies is: meer doen met minder, oftewel: ‘negawatts in plaats van megawatts’. Alles wat je bespaart is meegenomen en levert je ook geld op, dat je dan echter weer moet beleggen in energiezuinige technieken en hernieuwbare energiebronnen. Alles telt: fietsen in plaats van autorijden, het energiegebruik van apparaten de doorslag laten geven bij de aanschaf ervan, groenten van het seizoen eten, cd’s geven in plaats van bloemen, wassen met volle trommels etc. In de praktijk zijn het vooral het energiegebruik met betrekking tot de woning, het dagelijkse vervoer en het vakantievervoer waarmee we de grootste persoonlijke bijdrage kunnen leveren.
Van welk noordelijk initiatief verwachten jullie heil?
Van GEZEN. Dat staat voor Stichting te bevordering van Grootschalige Exploitatie van Zonne-ENergie. De stichting is opgericht door dr Evert du Marchie van Voorthuysen die tot 2003 onderzoeker en docent was in de kernfysica aan de RuG. GEZEN richt zich vooral op de bevordering van de Concentrating Solar Power. Dit is een technologie waarbij spiegels zonnestralen concentreren op buizen met vloeistof waarin vervolgens hoge temperaturen ontstaan en stoom onder hoge druk wordt gevormd. De stoom drijft op zijn beurt weer een turbine aan die elektriciteit opwekt. Meer hierover is te vinden op www.gezen.nl
Hoe groot is de kans dat het in onze streken op afzienbare termijn niet warmer maar juist weer veel kouder wordt en als dit gebeurt, waardoor wordt dit dan precies veroorzaakt?
Dat is werkelijk niet zomaar te zeggen. Het is onwaarschijnlijk dat het gebeurt. Het enige mogelijke (maar dus niet waarschijnlijke) scenario is dat de warme golfstroom ermee ophoudt, dat wil zeggen niet meer zo noordelijk komt.
Wat adviseren jullie milieuminister Jacqueline Cramer, kijkend naar het voorgenomen klimaatbeleid van het nieuwe kabinet?
Ten eerste: BTW heffen op kerosine en kerosinebelasting heffen op vliegreizen. Daarnaast een progressief elektriciteits- en gastarief voor huishoudens invoeren. En bij eco-achtige belastingen puur sturen op vermindering van milieubelasting, zonder allerlei rare compromissen.
