‘Een heel boeiend palet van allerlei activiteiten die je kunt consumeren.’ Sam Dijs is bijzonder enthousiast over de op handen zijnde realisatie van de Promenade, een samenwerking van zeer diverse organisaties om een groot kenniscentrum te creëren. Een soort Kulturhus, naar Zweeds model, waarin voorlichting en educatie belangrijke aspecten zijn. Volgens Dijs kun je door het gezamenlijk huisvesten van de verschillende organisaties veel meer laten zien. ‘Het Bezoekerscentrum zit met een gedateerde tentoonstelling, maar heeft veel natuurkennis via Natuurmonumenten, IVN en het Vrijwilligerscollectief in huis. De Cultuurhistorische vereniging ´t Heer en Feer heeft alleen een kleine ruimte ter beschikking. Met meer ruimte kunnen zij veel meer laten zien. Stichting Quadrant met zijn collectie maritieme voorwerpen zoekt mogelijkheden om dit tentoon te stellen. Het Schelpenmuseum is wat excentrisch gelegen. Stichting Willem Horsman zoekt een goede plek voor zijn boten.’ Daarnaast is de Promenade een belangrijke stap voor het Dorpshuis met de daarin gehuisveste bibliotheek. Deze bibliotheek heeft te weinig ruimte om haar collectie boeken te presenteren. Ook wil zij de leeshoek en haar internetcafé creatiever vormgeven. Kansen die het nieuwe complex biedt. Bij de Promenade komt tevens een horecagelegenheid. Daar ligt een link naar het dorpshuis die dat straks kan faciliteren. Het Dorpshuis vervult nu primair een sociaal culturele rol en is het thuishonk van plaatselijke verenigingen. Het Dorpshuis organiseert tevens activiteiten die ook voor toeristen interessant zijn, zoals filmavonden. Dit karakter kan in de nieuwe setting uitgebreid worden. Het VVV maakt de Promenade compleet met een stuk informatievoorziening en service voor de toerist. Dit gebeurt nu deels vanuit het huidige Bezoekerscentrum en deels vanuit het VVV-kantoor in het centrum van het dorp, wat zorgt voor onduidelijkheden. Het is de bedoeling dat op die (front office-) locatie de primaire informatieverstrekking aan de toerist blijft en dat alle andere activiteiten, zoals het boeken van tochten en het verkopen van souvenirs, in de Promenade gebeuren.
Unieke meerwaarde
Op de locatie waar nu het Bezoekerscentrum, het Dorpshuis en de oude brandweerkazerne staan, wordt de Promenade gebouwd. De verschillende gebouwen van de Promenade zullen door middel van transparante gangen, een promenade, met elkaar verbonden worden, wat een wandeling door het gehele complex mogelijk maakt. Hierbij wordt ook een stuk van het naastgelegen duin, waar een ondergrondse ruimte gecreëerd wordt, meegenomen. ‘Het samen huisvesten van de organisaties op deze locatie moet leiden tot een heel mooi geheel. Het bundelen van activiteiten op het gebied van natuur, cultuur, cultuurhistorie, muziek en service zijn de poten waar het op draait.’ Het Bezoekerscentrum brengt informatie over het Nationaal Park Schiermonnikoog en blijft dit doen met als toevoeging een actuele, dynamische tentoonstelling die regelmatig vernieuwt. Zo kan de bezoeker bij een herhaalbezoek nieuwe dingen opdoen. Ook de andere organisaties brengen hun kennis in, met name op cultuur en cultuurhistorisch gebied. Waarbij Stichting Willem Horsman en Stichting Quadrant nautische kennis toevoegen, onmisbaar op Schiermonnikoog met zijn rijke maritieme verleden dankzij de voormalige zeevaartschool. Volgens Dijs geeft de combinatie van acht samenwerkende organisaties een onderscheidend karakter, een stuk meerwaarde die je nergens anders vindt. ‘Het Nationaal Park vertegenwoordigt iets. De natuur is een van onze producten waar heel veel mensen voor komen. Elders ga je misschien naar een natuurmuseum en daar blijft het dan ook bij. Hier komt natuur, cultuur, cultuurhistorie, maritieme historie en service in één prachtig complex bijeen, dat doet het hem.’
Schiermonnikoog heeft natuur en cultuur
De plannen voor de Promenade zijn in het begin van deze eeuw ontstaan toen het besef groeide dat het Bezoekerscentrum gedateerd was en het VVV, als gevolg van nieuwe ontwikkelingen, naar een andere vorm van werken ging omzien. Dijs was in die tijd nog gemeentesecretaris. ‘Ik ben in het begin bij de brainstormsessies en discussies geweest, maar heb mij in een later stadium als secretaris aangesloten.’ Eind 2006 is hij door het college van B&W gevraagd om namens het gemeentebestuur zitting te nemen in Stichting de Promenade. Voor de oud-gemeentesecretaris is dit, naast een aantal andere vrijwilligersactiviteiten, een buitenkans om nog van betekenis te zijn voor de gemeenschap. Volgens Dijs heeft de gemeenschap alle voorwaarden in zich om de Promenade tot een succes te maken. Hij zegt hierbij dat hij gelooft in samenwerking. ‘Los van elkaar kun je natuurlijk veel, maar ik geloof in het bundelen van de krachten. Het is voor de plaatselijke bevolking en de economie heel belangrijk dat hier een goed aanbod van activiteiten is waar de gasten aan kunnen deelnemen. Van alles wat het eiland te bieden heeft, of dat nou natuur of cultuur is, moet je de toerist mee laten genieten. Zo hoort het bij het toeristische recreatieve product van dit eiland. Ze zijn in de Promenade straks met elkaar bezig om Schiermonnikoog te verkopen.’
Drie musketiers
Samen met Nico Altena, namens het Bezoekerscentrum, en Wim van der Boor, namens het VVV, vormt Sam Dijs het stichtingsbestuur. Dijs noemt zijn stuurgroep gekscherend de drie musketiers, omdat het een hele uitdaging is om dit project tot een succes te brengen. ‘Dit is een kans voor Schiermonnikoog, die komt maar een keer voorbij. Die moet je binnenhalen en nu staan we ervoor om het te verwezenlijken.’ Opgelucht vertelt Dijs dat het discussietraject aan het afsluiten is. ‘Het enthousiasme moest wel groeien onder de bevolking en de acht organisaties, maar nu de organisaties er achterstaan gaat het een groot succes worden.’ Inmiddels heeft de stichting de financiering rond en zit zij in de fase van het obstakelvrij maken van de plannen. Dit houdt onder andere een bodemonderzoek, natuurtoets en andere onderzoeken ter naleving van bepaalde richtlijnen in. Of er behoefte naar een groot kenniscentrum is, hoef je je volgens Dijs niet af te vragen. ‘Die vraag kun je gewoon creëren, de toerist wil altijd goed geïnformeerd worden. Dat noem ik de paradox van de service: als je niks aanbiedt, zullen zij er ook niet naar vragen.’
Nu de aanvang van de bouw in zicht komt, is het voor Stichting zaak de plannen concreet te maken. ‘Maar’, benadrukt de secretaris, ‘wij doen niks anders dan een leuk gebouw neerzetten. Het is aan de betrokken organisaties om de samenwerking verder inhoud te geven.’ Het stichtingsbestuur heeft de partijen bij elkaar gebracht, maar verder houden de organisaties hun autonomie en eigen verantwoordelijkheid. Dijs is van mening dat het samengaan zal uitnodigen tot samenwerking. ‘Ik zie het zo voor me dat er een programmamanager komt die bijdraagt aan deze samenwerking.’
Financiering
Het totale kostenplaatje van de Promenade bedraagt ongeveer vijf miljoen euro. De gemeente stond al gauw achter de plannen en daardoor ook alle participerende organisaties. Vervolgens zei het Ministerie van LNV een bijdrage voor een van haar Nationale Parken toe. Gezamenlijk levert dit bijna eenderde van het totaalbedrag op. De provincie Fryslân bleek vervolgens een zeer belangrijke factor in de financiering, omdat zij een kleine twee miljoen euro beschikbaar stelt. Zo bleef er een gat van ongeveer twee miljoen over waar een oplossing voor moest komen. ‘Dan ga je zoeken naar bronnen om geld aan te boren. Om je daarbij te ondersteunen, heb je allerlei deskundigen die je daarin de weg kunnen wijzen.’ Zo kwam Stichting de Promenade bij het Waddenfonds. Dit fonds wil investeren in projecten in en rond de Waddenzee op ecologisch en economisch gebied. Subsidieprojecten moeten aan verschillende doelstellingen voldoen, zo moeten zij onder andere een duurzame kennishuishouding ten aanzien van het waddengebied ontwikkelen. ‘Je kunt de doelstellingen in een matrix zetten en zo bleken we overal plusjes op te scoren. De stichting heeft als enige Friese eiland subsidie van het Waddenfonds gekregen en hiermee het gat in de begroting weten te dichten. Op de vraag waarom juist dit project door het Waddenfonds gekozen is, vertelt hij dat dit komt door de wijze waarop de Promenade zich onderscheidt van soortgelijke projecten. ‘Het gaat om het unieke aanbod van een grote diversiteit aan exposities en activiteiten door acht in een complex samenwerkende partijen. Hierbij wordt een meerwaarde geboden die boven die van de som van de samenstellende delen uitgaat.’