Wijbren Landman is bioloog marketing & communicatie en zijn collega Diederik Visscher milieu- & arbocoördinator. Beide mannen vertellen aan de hand van een grote tekening enthousiast over het traject dat bewandeld moet worden om tot een nieuw Emmer dierenpark te komen. ‘De kans om bij zo’n project betrokken te zijn, krijg je maar één keer in je leven,’ zegt Diederik Visscher. ‘Ik geniet er van.’ Wijbren Landman: ‘We zijn in het centrum van Emmen met ons park op alle mogelijke manieren vastgelopen. Er is geen enkele uitbreidingsmogelijkheid meer, terwijl dat voor de continuïteit wel nodig is. Buren klagen soms over geluid en stank en door de herinrichting van het centrum van Emmen zijn we ook voor bussen en vrachtwagens steeds moeilijker bereikbaar. Er moest dus wat gebeuren.’ Eind jaren tachtig leefde het idee om op de Noordbargeres de Floriade te realiseren. Op diezelfde es wordt al vanaf 1935 drinkwater gewonnen, eerst door de Waterleidingmaatschappij Overijssel, later door de Waterleidingmaatschappij Drenthe, de WMD. De WMD wilde meewerken aan die Floriade op voorwaarde dat de drinkwaterproductie niet verplaatst hoefde te worden. Destijds was het idee dat het Noorder Dierenpark, zoals het Dierenpark Emmen toen nog heette, na afloop van de Floriade op die plek een themapark zou beginnen, waardoor de infrastructuur van die Floriade intact kon blijven. De Floriade kwam uiteindelijk niet in Emmen, maar het dierenpark kwam wél op de Noordbargeres terecht. In 1996 is een begin gemaakt met de uitwerking van de plannen voor de realisatie van het park. Dat gebeurde in samenwerking met de WMD en het Waterschap Velt & Vecht. In de gemeentelijke en provinciale politiek hebben de plannen veel discussie opgeleverd, omdat verschillende politieke partijen van mening waren dat de fraaie Noordbargeres niet aangetast mocht worden en vanwege de angst voor aantasting van het grondwater. Wijbren Landman: ‘In de plannen voor de es zoals we die vanaf het begin hebben ontwikkeld stond zowel voor het dierenpark als voor de WMD duurzaamheid centraal. We hebben een voor 95 procent gesloten waterkringloop ontwikkeld. Alleen het drinkwater wordt betrokken van het waterleidingnet. Die sluiting van de waterkringloop geldt ook voor het oude deel van het dierenpark. De twee delen van het park zijn door het centrum van Emmen met leidingen met elkaar verbonden.’ Diederik Visscher: ‘In het oude park waren we een grootverbruiker van water. Dat wilden we niet langer. Vandaar die kringloop. Het afvalwater wordt nu op een natuurlijke wijze gezuiverd en hergebruikt voor verschillende doeleinden. In de Waterfabriek staan verschillende machines. Onze bezoekers kunnen bijvoorbeeld de Micro Zoo en het filtersysteem in werking zien. In het Waterpaviljoen is een permanente tentoonstelling ingericht over de waterkringloop. WMD en het waterschap Velt en Vecht werken hier nauw met elkaar samen. Wat we op de Noordbargeres vanaf 2002 doen is dus niet een bedreiging voor het grondwater, maar juist een duurzaamheidsstatement.’ Het parkeerterrein voor 1500 auto’s dat op de Noordbargeres is aangelegd voldoet ook aan de uitgangspunten voor duurzaamheid. Landman: ‘Er zit een vloeistofdichte bodem onder en het terrein is licht glooiend waardoor het regenwater wegvloeit in een rietbassin en meteen de viezigheid meeneemt.’
Nieuw theater
In Emmen praat het gemeentebestuur al jaren over een nieuw theater als vervanger voor de inmiddels in verval geraakte Muzeval. Sinds burgemeester Cees Bijl vanaf de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 zowel het theater als het dierenpark in zijn portefeuille kreeg gingen de ontwikkelingen snel. Inmiddels besloot de gemeenteraad dat het dierenpark in combinatie met een nieuw theater met een grote zaal met 1000 zitplaatsen verhuist naar de Noordbargeres. Daarmee zal de cultuurhistorisch waardevolle es nu definitief volgebouwd worden. Sommige middenstanders vragen zich af of de drommen bezoekers van het nieuwe dierenpark straks het winkelcentrum wel zullen blijven bezoeken. Veel dagbezoekers komen nu ook al weinig in het centrum. Voor abonnementhouders ligt dat anders. Het nieuwe dierenpark omvat 42 hectare, terwijl het totale grondoppervlak van de eslocatie 50 hectare beslaat. Ter vergelijking; voor de ‘oude’ locatie in het centrum is nog geen dertien hectare beschikbaar. Het nieuwe park zal straks worden begrensd door de Hondsrugweg, de belangrijke verkeersader langs het centrum, de Ermerweg en het Oranjekanaal. De gemeente wil een deel van de Hondsrugweg verdiept aanleggen om een goede verbinding tussen het centrum en de Noordbargeres te krijgen. Over de weg heen, ter hoogte van het Raadhuisplein, wordt, als alle plannen doorgaan, een nieuw plein ingericht. Gemeente, provincie en dierentuinmedewerkers werken voor de ontwikkeling van de plannen nauw met elkaar samen.
Creëren van klimaatzones
Wijbren Landman zegt dat het de bedoeling is om het theater te integreren in het dierenpark. ‘Natuur en cultuur gaan er straks hand in hand. Het wordt dus niet een theater dat toevallig naast het dierenpark ligt, maar dat voor de bezoekers naadloos aansluit op dat park. Een volwaardige attractie, als onderdeel van het park.’ Het nieuwe park zal anders van opzet zijn dan het huidige in het centrum. Diederik Visscher: ‘We hebben nu een werelddelenconcept. Daarmee waren we in het begin spraakmakend, maar andere parken hebben die filosofie inmiddels overgenomen, waardoor we onze voorsprong zijn kwijtgeraakt. Wat we in het nieuwe park gaan doen is het creëren van klimaatzones. Daarmee moeten we weer nummer één in dierenparkland worden.’ Beide dierenparkmedewerkers praten enthousiast over het te ontwikkelen ‘belevingspark’ met verschillende belevingswerelden. Het gaat dan om de wereld van het theater, de plek waar mensen elkaar ontmoeten, namelijk op het centrale plein vóór het theater, tropische warmte, hete droogte, ijzige kou en een natte wereld. Vanaf het centrale plein kunnen de verschillende zones worden bezocht, terwijl de bij de zones behorende ‘pleisterplaatsen’ mogelijkheden bieden voor educatie, multimediapresentaties en horeca. Het waterkringloopsysteem zal straks niet het enige paradepaardje zijn op het gebied van duurzaamheid. Visscher zegt dat het de bedoeling is om ook een gesloten energiebalans te realiseren. ‘We willen een energieneutraal park, geen afvalstromen en een zo minimaal mogelijk vervoer. Ook zullen we zo duurzaam mogelijke bouwmaterialen gebruiken. Omdat we alles nieuw bouwen kunnen we ook ‘op de zon’ bouwen. Zo’n nieuw park biedt geweldig veel mogelijkheden.’ Landman vult aan: ‘We willen niet een project ontwikkelen waarmee we zo weinig mogelijk schade toebrengen aan het milieu, we willen juist een positieve bijdrage leveren aan het milieu. We willen het leefmilieu verbeteren.’ Een laatste voorbeeld dat aan de orde komt als het gaat over de inrichting van het park betreft de grondwerkzaamheden. De bedoeling is om het park aan te leggen zonder dat er grond van buiten wordt gebruikt. Wanneer er ergens een zandbult nodig is, betekent dat dus dat er elders op het terrein een kuil komt. Als het woord ‘grondneutraal’ nog niet bestaat, dan is het inmiddels in Emmen uitgevonden.
Bezoekers willen leeuwen
En dan de dieren. Niet onbelangrijk in een dierenpark. Die zullen op een zo natuurlijk mogelijke wijze gehuisvest worden. ‘Ze krijgen een veel groter uitloopgebied,’ zegt Wijbren Landman. ‘De olifanten krijgen open stallen met drie hectare grasland erbij. Kunnen ze ’s nachts naar buiten. Uiteraard is er ergens wel een veilige omheining. Er komen dieren die we nu nog niet hebben, zoals ijsberen en leeuwen. Vooral leeuwen spreken tot de verbeelding. Bezoekers vragen er vaak naar. De nog niet ingevulde hectares aan de westkant tot aan het Oranjekanaal gaan we misschien gebruiken om het voer voor onze dieren te verbouwen. Die gronden kunnen we bemesten met mest uit het park. We denken er over om streekproducten te gebruiken. Misschien kunnen biologische bedrijven of tuinders ons leveren. Van ons krijgen ze dan mest terug. Zo ontwikkelen we een pakket aan initiatieven dat ons uiteindelijk tot het eerste klimaatneutrale dierenpark van de wereld moet maken.’
De verwachting is dat de gemeenteraad eind december zal instemmen met het totaalplan, dus inclusief de verdieping van de Hondsrugweg met het plein erboven. De eerste paal zal dan op 31 december 2009 geslagen worden. Diederik Visscher: ‘Gemeente en provincie werken graag mee aan de plannen. Het zal dus wel goed komen. Al met al kost het project zo’n 350 miljoen. Dat is inclusief de verdieping van de Hondsrugweg, de aanleg van het plein en de bouw van het theater. Door onze innovatieve duurzaamheidsmaatregelen kunnen we een fors beroep doen op diverse subsidieregelingen. Diezelfde maatregelen zorgen er voor dat de exploitatielasten straks lager zijn dan in het huidige park. En we verwachten uiteraard een groei van het aantal bezoekers. We gaan uit van 1,5 miljoen en hopen weer op onze top uit het begin van de jaren negentig uit te komen en dat is 1,8 miljoen.’
