Beelden van buiten

We bellen aan bij mevrouw Hemmes,
op nummer 90. Dora de Vries gaat naar binnen, met de camera op haar schouder.
“Goeiemorgen! Hemmen joe tied veur ’n proatje?” In de kamer zit mevrouw Hemmes
met haar schoonzus, die ook Hemmes heet. “Jawel hoor,  kom der in.” De camera loopt, er is koffie en
cake. “Goa zitten.”

            De
vrouwen Hemmes zien elkaar elke dag. ’s Morgens drinken ze koffie bij de één,
’s middags thee bij de ander. Ze hebben alle tijd voor een praatje, en veel te
vertellen. De zoon van een van de dames is kunstenaar en leraar in Qatar. Hij
is ook in Brunei geweest en in Oman. Aan de muur bij mevrouw Hemmes hangen zijn
schilderijen. Portretten van haar en haar man, lang geleden overleden. Van een
man in Qatar…

We bellen aan bij mevrouw Hemmes, op nummer 90. Dora de Vries gaat naar binnen, met de camera op haar schouder. “Goeiemorgen! Hemmen joe tied veur ’n proatje?” In de kamer zit mevrouw Hemmes met haar schoonzus, die ook Hemmes heet. “Jawel hoor,  kom der in.” De camera loopt, er is koffie en cake. “Goa zitten.”

            De vrouwen Hemmes zien elkaar elke dag. ’s Morgens drinken ze koffie bij de één, ’s middags thee bij de ander. Ze hebben alle tijd voor een praatje, en veel te vertellen. De zoon van een van de dames is kunstenaar en leraar in Qatar. Hij is ook in Brunei geweest en in Oman. Aan de muur bij mevrouw Hemmes hangen zijn schilderijen. Portretten van haar en haar man, lang geleden overleden. Van een man in Qatar, met een tulband.  

            De schoonzussen Hemmes wilden graag meewerken aan het praatjesprogramma  van Samen in Beeld TV, het eigen TV-station van de ‘woonzorghuizen’ Hunsingoheerd in Uithuizen en De Mieden in Uithuizermeeden. Maar ze wilden wel samen. Ze deden alles samen. En het was voor Samen in Beeld TV, zeiden ze.

            Mevrouw Hemmes vertelt over haar zoon, Brunei, Oman en Qatar. Ze is er zelf ook heen geweest. Dora de Vries filmt en stelt vragen. In de kamer staat een vitrinekast met olifantjes. Aan de muur tikt een klok. De woning van mevrouw Hemmes kijkt uit op het platte grinddak boven de ingang van Hunsingoheerd. Het is een woensdagmorgen in augustus. Buiten is het mooi weer.

Hunsingoheerd en De Mieden moeten de enige seniorenhuizen in Nederland zijn met een eigen televisiezender. De bewoners zien zichzelf en hun buren terug in de gezellige, nostalgische programma’s van Samen in Beeld TV. Ze horen hun levensverhalen, gaan mee op uitjes, zien de plekken van vroeger, waar ze zelf niet meer komen. Ze spreken elkaar erop aan: ik heb joe zain op TV!

            Op de tweede verdieping van Hunsingoheerd is het ‘filmhoukje’, de studio. Hier worden de opnames gemonteerd tot gevarieerde programma’s: ‘Wat heb je d’r in?’ (met een bekende Eemsmonder op pad in een camper), ‘Op Beun’ (over op zolder gevonden spullen), ‘Verhalen uit de scootmobiel’ en ‘Wat gebeurt hier?’, waarin met deze vraag wordt aangebeld bij een bedrijf in de buurt.

             De drijvende kracht achter Samen in Beeld TV is Ina Spijk, een energieke vrouw met kort blond haar. Zij doet de regie en stuurt een team van vrijwilligers aan: filmers, technici, ondertitelaars. Gepensioneerden, werkzoekenden en stagiairs. Je komt de crew overal in en rond de Eemsmond tegen (“Wij zeggen: buiten brengen wij naar binnen”). Als meubelhuis Woltjer in Uithuizermeeden wordt afgebroken, krijgt Ina drie uur ruw materiaal aangeleverd, dat ze monteert tot een strak item van vijf minuten.

            Haar moeder woont in Hunsingoheerd. Ze komt uit Spijk en kende hier eerst niemand, ze wist niet wie er bij haar op de gang woonde. Ina, documentairemaker van beroep, begon een project dat de eenzaamheid onder de bewoners moest verminderen, hen met elkaar moest ‘verbinden’. Ze wilde de wereld van buiten naar binnen halen, en andersom. Een appèl doen op hun herinnering.

            Het is zo heerlijk, al die oude verhalen, zegt Ina, in het ‘houkje’. Ze vinden het zo mooi, die beelden van buiten. De vogeltjes, de lammetjes in de lente. ‘De bijrijder’ is een van de meest geliefde programma’s; die herkenning van vroeger; hé, doar hef dij nog woond, doar hem wie nog scheuveld vrouger. Ze gaan mee naar de kaarsenmakerij, naar de koikarpers in ’t Zandt, voor het programma ‘Er op Uit’. Naar openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum, met een vrouw die al een jaar niet buiten was geweest. 

            De programma’s hebben soms een lange productietijd. Het komt voor dat de gefilmden tussen de opnames en de montage overlijden. Wat dan, niet uitzenden? “Dan kunnen wij wel stoppen,” zegt Ina. “We zonden laatst een Op Beun uit die we de vorige zomer hadden opgenomen. Inmiddels waren twee mensen overleden. De dochter van één van hen sprak me aan op de gang. Ze vond het prachtig. ‘Ik heb mien moeke weer zain op TV,’ zei ze.”

In april gingen we met een cameraploeg op pad voor een Erop-Uitje, met de heren Dam (95) en Van der Ploeg (82) uit Hunsingoheerd, nrs. 80 en 88, en mevrouw Van Dellen uit De Mieden. De crew bestond uit Ina Spijk: regie, camera: Jan Kerbof, geluid: John Elema. De presentator was Dick Stoppels. We gingen naar paardenmelkerij De Lage Wierde in Wirdum, waar ons zou worden uitgelegd over ‘de kracht van paardenmelk’.

            We reden in de auto van Dick Stoppels over de verkeersdrempels van Uithuizen, met Dam op de passagiersstoel en Van der Ploeg op de achterbank. Ze kwamen allebei uit ‘’t Olschip’, zeiden ze. We reden over de slingerweggetjes bij Garsthuizen, waar Van der Ploeg bij de zomerdag graag mocht fietsen met zijn schoonzus. Vroeger werkte hij bij de boer en in de wegenbouw, vertelde hij. Hij had nog nooit paardenmelk gehad.

            De paardenmelker was een grote Wirdummer met een hoed en een harde stem. Cor de Winter. Hij vertelde alles over paardenmelk, over de kracht ervan. Ze droogden de melk, ze maakten er melkpoeder van. Shampoo, spierbalsem, crème. Pina Colada.

            Dam, Van der Ploeg en mevrouw Van Dellen stonden in een rij voor de stal, met Dick Stoppels en de paardenboer. De vogels floten, de camera liep. Op de achtergrond staken de paarden van De Lage Wierde hun koppen nieuwsgierig uit de stallen.

            In de vriesdrogerij vertelde De Winter over het vriesdrogen van paardenmelk, hij toonde een machine die koud kon koken, onder nul graden Celsius. Het resultaat waren vacuüm getrokken zakken melkpoeder à 5 kilo, waarin al het goede van paardenmelk was geconcentreerd. Ze gingen de hele wereld over, naar Dubai, Ambon, Israël.

“Dit dut wat veur joen lichoam,” zei De Winter. Paardenmelk bleek overal goed voor, voor de spijsvertering, de afweer, tegen eczeem. Het hele alfabet aan vitamines zat erin en het was vetarm. Je vroeg je af waarom het geen miljoenenindustrie was, waarom de paarden niet vaker werden gemolken.

Gehinnik in de stallen, getrappel van hoeven. We molken een paard. Proeven. We kregen een cupje paardenmelkpoeder mee. Dam zou het zijn vrouw laten proeven, thuis in Hunsingoheerd. We dronken nog een glaasje paardenmelklikeur voor de stal. Dat was lekker. Lekker voor vrijdagmiddag, voor bij borreltjeuur, zie mevrouw Van Dellen.

“Wat vonden joe der van?” vroeg Dick Stoppels. Hartstikke mooi, zei Van der Ploeg. Meneer Dam had genoten. Het was een hartstikke leuk oepke, zei Stoppels. We schudden de hand van Cor de Winter. “Hartstikke bedankt.”

Ina Spijk wilde tot slot nog ‘een paar plakplaatjes’ opnemen. “Wel van joe staid op tied?,” vroeg ze. “Der is gainent dij op mie wacht,” zei meneer Van der Ploeg.

Op de woensdagochtend in augustus dat ‘Tied veur n proatje’ wordt opgenomen, bij de schoonzussen Hemmes, lopen we door de gangen van Hunsingoheerd. Ina Spijk, Dora de Vries, hoek om, trap af. We lopen langs nummer 80. Meneer Dam is afgelopen weekend overleden, zegt Ina. De uitzending van Er op Uit, naar de paardenmelkerij in Wirdum, was vorige week. “Als het goed is, heeft hij het nog gezien.”

Programma’s van Samen in Beeld TV zijn te bekijken op http://sameninbeeld.tv