Zes getalenteerde jonge designers duiken voor het designproject Made in Knoal in de spreekwoordelijke Groningse klei en het Drentse zand. Op basis van aardappel, hennep en saffraan maken zij nieuw werk in samenwerking met lokale Groningse en Drentse boeren. Wij stellen de designers en hun ideeën aan u voor. U kunt ze ook zelf gaan bekijken. Tot 11 oktober in Stadskanaal.
Siem Lenders en Anne Pabon
‘Wij vormen samen een studio genaamd Studio Siem & Pabon. Beide zijn we afgestudeerd aan de Design Academy in Eindhoven waar ook onze werkplek gevestigd is. We zijn heel verschillend van elkaar, Anne is voornamelijk geïnteresseerd in materiaal, techniek en het sociale aspect van design, terwijl Siem gefascineerd is door esthetiek, kleur en vorm. Deze twee werelden zorgen voor een goede samenwerking waarin we elkaar constant uitdagen en verrassen. We houden van het onderzoeken en experimenteren met materialen, niet wetend wat het eindresultaat zal worden. Wij geloven dat erop deze manier nieuwe oplossingen gevonden kunnen worden die mooi aansluiten op de doelgroep.
‘In Stadskanaal waren we voorheen nog nooit geweest. Wel doen we een project in Veenhuizen, hier niet zo ver vandaan, vandaar dat we de omgeving wel een klein beetje kennen. We werken hier met aardappelzetmeel. Wat ons fascineert is dat je van aardappelzetmeel in combinatie met een aantal andere natuurlijke bestanddelen een hard materiaal kunt maken, namelijk bioplastic. Het is een schoon proces dat je snel kunt uitvoeren. We kunnen daardoor in weinig tijd veel uitproberen. De resultaten gebruiken we dan weer in een verder stadium van het ontwerpproces. Door intensief met het materiaal te werken leer je het begrijpen en krijgen we het steeds beter onder controle.
‘Ook documenteren we Stadskanaal en omgeving. De grote kavels land laten van boven prachtige patronen en structuren zien. Deze, in combinatie met ons onderzoek naar bioplastics willen we vertalen naar een product. Door intensief met het materiaal te werken leer je het begrijpen en krijgen we het steeds beter onder controle.’
Gerard Jasperse
‘Als ontwerper ben ik graag bezig met geschiedenis als rode draad in mijn projecten. De origine van culturen, de herkomst van objecten is iets wat me constant fascineert. Ik kom oorspronkelijk uit Terneuzen; mijn relatie met Stadskanaal bestond een maand geleden dus nog niet. Inmiddels is dat uiteraard veranderd en is er interesse ontstaan voor het bijzondere landschap, Johan Sems (de ontwerper van de Semslinie, de grens tussen Groningen en Drenthe uit 1615, red.) en de ontwikkelingen in de lokale industrieën.
’Ik werk hier met hennep. Nooit eerder ben ik zo intens bezig geweest met één materiaal. Mijn werk ontstaat eerder uit het verhaal en daar komen dan logischerwijs materialen bij kijken. Vanaf het moment dat ik met hennep bezig was, ging er een wereld voor me open. Dat een eenvoudig te verbouwen plant zoveel toepassingen kan hebben! Inmiddels denk ik dat een gewas als hennep de wereld aanzienlijk beter kan maken en producten van katoen – wat enorm veel water nodig heeft om geproduceerd te worden -, kunstmatige plastics en onnodig gekapt hout kan vervangen. Als ontwerper is het noodzakelijk om duurzame, biologische oplossingen te bedenken en toe te passen.
’Ik onderzoek nu hoe hennepvezels gebruikt kunnen worden in dagelijkse producten. Bijna iedereen heeft schoonmaakartikelen van plastic, gebruikt wel eens wegwerpproducten of koopt verpakte producten. Ik kijk naar de wijze waarop hennep deze functies kan overnemen, misschien in combinatie met PLA, een biologisch afbreekbare kunststof. Deze combinatie geeft enorm veel nieuwe toepassingsmogelijkheden.’
Enzo Pérès-Labourdette
‘Ik heb visuele communicatie aan Academie Minerva in Groningen gestudeerd en werk nu in Amsterdam. Ik maak als ontwerper gebruik van beeld om verhalen of informatie over te brengen. Bijvoorbeeld in de vorm van een boek, maar het kan ook door middel van een expositie of animati. Het project Made in Knoal trekt me aan omdat ik benieuwd ben of ik deze regio, die niet zo heel spetterend bekend staat, vanuit een nieuwe insteek zou kunnen laten zien en zo een positie kan geven op wereldniveau.
‘Het materiaal waar ik mee aan de slag ben is saffraan, of om nog specifieker te zijn de saffraanbol. Saffraan is een exotische specerij die bestaat uit de gedroogde stigmas van een krokusbloem, de Crokus Sativus. Dit is een bijzonder gewas voor een plek als Stadskanaal; de meeste mensen zullen niks anders verwachten dan aardappelteelt. Wat ik ook speciaal vind aan de saffraankrokus is dat deze plant op zichzelf al een heel sterk staaltje design is. De krokus is namelijk door mensen gekruist (dus ontworpen), is steriel en bestaat dus niet in het wild. De bol wordt in Nederland gekweekt en vervolgens naar warmere landen gestuurd om daar in de grond te groeien tot een bloem. Vervolgens worden de stigmas uit de bloemen geplukt, gedroogd en weer over de rest van de wereld verspreid. De saffraanbollenboer in Stadskanaal is dus bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het saffraan in de paella van veel Spanjaarden.
‘Met mijn project wil ik laten zien dat design niet alleen een mooie stoel is. Design kan het kruizen van een bol zijn om een nieuwe soort te krijgen, maar ook het systeem waarop deze bol over de wereld wordt verspreid. Ik wil een geïllustreerde reportage maken waarin ik uitleg hoe dit systeem werkt. Eigenlijk wil ik inzichtelijk maken dat door samenwerking tussen landen, culturen en mensen een beter product kan ontstaan.’
Nina van Bart
‘Ik ben in 2013 afgestudeerd op de Design Academy in Eindhoven, bij de richting Man & Identity. Sindsdien ben ik werkzaam als zelfstandig ontwerper. Ik heb mij ontwikkeld als art-director, materiaalontwerper, trend-forecaster en beeldmaker. Ik werk met grote affiniteit aan materiaalontwikkelingen, tactiliteit, kleur, trends, performance, tradities, fotografie, film en technologie.
‘Ik hou van ‘koken’ met materiaal in het breedste zin van het woord. Voor mij gaat koken om experiment, intuïtie, geur, smaak, kleur, structuur, textuur, presentatie en de (zintuigelijke) beleving van de gebruiker. Deze elementen pas ik toe binnen mijn werk. Als ik een materiaal ontwerp begint het met een materiaalonderzoek, de herkomst, het experiment, het schrijven van een scenario en daarna een vertaling naar de toepassing. De rijke geschiedenis van saffraan en alle aspecten die in deze specerij verborgen zitten spreken mij aan: de kleur, geur, smaak, de gezonde eigenschappen en de gebruiksdoeleinden.
‘Behalve dat saffraan kleur, geur en smaak geeft aan eten, heeft het een heilzame werking. Het bevat maar liefst ruim 150 medicinale actieve stoffen. De Mesopotamiërs, Grieken en Egyptenaren gebruikten dit specerij als geneesmiddel; het verzacht allerlei ziektes en verwondingen. Recente wetenschappelijke onderzoeken bevestigen dit. Door saffraan te verwerken in vertrouwde producten wil ik het als geneeskrachtig middel op een toegankelijke manier presenteren. Via verkoopautomaten op plekken waar deze producten worden geproduceerd, sta je als consument direct in contact met de leverancier. Dit concept wordt gepresenteerd door een fotoserie die het verhaal visualiseert. Momenteel ben ik druk bezig met het uitwerken van het verhaal, de set design en het maken van props voor de fotografie.
Nienke Voorintholt
‘Als ontwerpster wil ik het alledaagse of ondergewaardeerde op een andere manier laten zien of ervaren. Mijn werkveld is vaak de natuur en de grondstoffen die daar te vinden zijn. Ik werk vanaf een locatie waar bijvoorbeeld de grondstof vandaan komt. Dit kan mijn achtertuin zijn maar ook India. Ik ben geboren en opgegroeid in Stadskanaal, dit vergroot natuurlijk mijn affiniteit met deze regio en de identiteit daarvan.
‘Ik ben met hennep aan de slag gegaan. Dit is een gewas met enorm veel kwaliteiten en verschillende bestanddelen die gebruikt kunnen worden. Mijn onderzoek richt zich op de unieke kwaliteiten en de kracht van hennep. Hennep heeft een stigma, en dat boeit mij. De negatieve associaties die de geur en de vorm van de bladeren oproepen, is een belangrijke reden waarom er niet op grotere schaal producten worden gemaakt van de hennepplant. Voor mij de taak om dit aan de kant te schuiven.
‘Ik heb gekeken naar de kracht van de verschillende onderdelen van de plant. Zo worden de vezels veel in de industrie gebruikt. De nonwoven matten van het bedrijf HempFlax uit Oude Pekela hebben voor mij een grote potentie om een esthetisch product mee te maken. De wortels van de hennepplant blijven nu in de grond zitten. Zonde, want hier zitten veel nuttige stofjes in. In de volksgeneeskunde worden de bestanddelen uit deze wortel als helend ondervonden. Ik heb op basis van een oud recept een balsem gemaakt voor de gevoelige huid. De olie (van de zaden) gebruikte ik om een zeep op basis van hennep te maken. De geur van hennep bracht mij nog de vraag wat typische geuren van Stadskanaal zijn. Uiteindelijk wil ik een collectie neerzetten met verzorgingsproducten en een spectrum van geuren uit Stadskanaal.’
Made in Knoal is een project van Centrum Beeldende Kunst Groningen (CBK Groningen) en onderdeel van Langs de Linie, een kunstmanifestatie vanwege het 400-jarig bestaan van de Semslinie (het grensgebied tussen Groningen en Drenthe) en de 250e verjaardag van Stadskanaal. Uitgangspunt van Made in Knoal is het samenbrengen van designers en agrariërs. De ervaren designers Christien Meindertsma, Tjeerd Veenhoven en foodcurators Lucas Mullié & Digna Kosse begeleiden het project.
Het werkproces van de deelnemers is nog tot en met 11 oktober te bekijken van donderdag tot en met zondag, van 13.00 – 17.00 uur op Handelsstraat 58 in Stadskanaal en op MadeInKnoal.blogspot.com. Op 10 oktober, vanaf 14.00 uur presenteren de deelnemers hun producten in Stadskanaal. En op 22 en 23 oktober zullen zij dit doen in het Van Abbemuseum tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven. Voor meer informatie: www.cbkgroningen.nl.
Noorderbreedte is mediapartner van Made in Knoal
Made in Knoal wordt financieel mogelijk gemaakt door Het Stimuleringsfonds, Stichting 250400 en CBK Groningen. Deelnemende agrariërs zijn Maatschap Schipper-Elberse in Nieuw-Buinen, ’t Kompas in Valthermond en HempFlax in Oude Pekela. Curator: Mare van Koningsveld.
