Het is het verhaal van een Albert Heijn (AH), die verplaatst en vergroot is, die welkom is maar door zijn hervestiging het klantenbezoek naar andere winkels heeft verminderd. Het speelt in het Groningse wierdedorp Loppersum. Eigenlijk is het verhaal in Nederland al duizend keer verteld: een supermarkt in een oud dorps- of stadscentrum groeit uit zijn jas, gaat zich elders vestigen en neemt daarbij een flinke stroom klanten mee. Vaak is de hervestiging aanleiding om uitbreidingsbehoeftige buur-ondernemers mee te laten verhuizen en zo elders een nieuw winkelcentrum te maken met ruime parkeergelegenheid. De achtergebleven ondernemers moeten zich dan zien te redden in een stil geworden straat.
De nieuwe AH aan het nieuwe winkelplein in het centrum van Loppersum. Rechts van de Hubo-baniervlag is de foto van de Hogestraat op de achtergevel van het oude AH-pand te zien.
In Loppersum lag de oude AH aan de Hogestraat, de hoofdstraat van het dorp, die zich in de loop der jaren heeft ontwikkeld tot een gezellige winkelstraat. De middenstand heeft er veel te bieden, van vloerbedekking tot kleding, van biologische producten tot bloemen en boeken. Er is een drogisterij, een warenhuis en een kapperszaak. Zo’n dertien ondernemers kunnen er bestaan. Nu AH uit hun midden is verdwenen is, zoals gezegd, de loop uit de straat en zijn er dagen dat er geen mens is te zien. Het baart de winkeliers en veel dorpsbewoners zorgen. ‘Houden we de Hogestraat als winkelstraat nog wel vitaal?’ vragen ze zich af.
Het oude AHpand met daarop de foto met doorverwijzing naar de ‘verborgen’ winkels in de Hogestraat. Er is aan het eind van het steegje nog net een stukje Hogestraat te zien.
Op de gevel van de oude AH hangt, zichtbaar vanaf het nieuwe winkelplein, een grote foto van de Hogestraat met daarop de aanbeveling ‘Winkel verder in Loppersum’. Een pijl geeft de looprichting aan. Het is een poging om AH-klanten in de winkels van de Hogestraat terug te krijgen. De foto laat een gezellig straatje zien met winkels in mooie, oude pandjes. Een aantrekkelijk beeld, dat de aandacht volledig afleidt van de oorzaak van de ellende: de lange blinde muur waarop de foto bevestigd is. De muur is de achterkant van het oude AH-pand, dat de winkelstraat volledig aan het zicht onttrekt en deze ook nog eens een lange dooie wand bezorgt. Wat moet je met zo’n pand dat na verlies van zijn functie ineens aan alle kanten verkeerd staat? Het nodigt in elk geval niet uit tot een leuke herbestemming, bijvoorbeeld een bierbrouwerij of een evangelisatiecentrum. De raamloze wanden maken het gebouw eerder geschikt voor een kringloophal of clubhuis voor bikers.
De Hogestraat met winkels. Het oude AH-pand links scheidt de Hogestraat visueel en fysiek van het nieuwe winkelplein
In het wonderschone stadje Appingedam, vijf kilometer oostelijk van Loppersum, zijn net de HEMA en het postkantoor gesloopt. Twee ‘onmogelijke’ panden uit de jaren zeventig. Er werd nog jaren na sluiting gehoopt op een briljant vastgoedplan, maar nu is de sloopvlakte in het hart van het stadje dan toch een feit. Ook Appingedam heeft even buiten de kern een gloednieuw winkelcentrum met de grootste AH van Groningen. De oude kern heeft hier zijn tol voor moeten betalen met talloze winkelsluitingen.
Arnold Hol, eigenaar van de Hubo in Loppersum, vindt de winkelproblematiek van Loppersum een verkleinde versie van die in Appingedam. Hij spreekt zijn zorgen uit over de ontwikkelingen in de Hogestraat, maar voegt er tegelijk zijn ondernemende visie aan toe: ‘Er moet veel meer samenhang tussen het nieuwe winkelplein en de Hogestraat komen. Daarvoor moet de oude AH worden gesloopt, waardoor je de Hogestraat weer zichtbaar maakt vanaf het nieuwe plein. De open sloopruimte zou een spaarzame invulling moeten krijgen met een paar kleine winkels in een transparante architectuur met veel glas. Zo trek je AH-klanten op het plein richting Hogestraat.’ Hol voegt eraan toe dat de kioskachtige winkels met kleine gespecialiseerde assortimenten beheerd zouden kunnen worden door Lopster ondernemers.
Het idee van Arnold Hol spreekt ons erg aan. Het is overigens van alle oorden en gezindten dat centrumplannen maar half worden uitgevoerd. De ambities zijn meestal hoog waardoor planonderdelen niet of gefaseerd worden uitgevoerd: Aankoop van slooppanden kan worden vertraagd, evenals tracéherzieningen van ontsluitingswegen en de aanleg van parkeerplaatsen. Met alle schadelijke gevolgen van dien. In het geval van de oude AH gaat het om incourant vastgoed. Het pand hoefde niet meer te zijn dan wat het is: een stenen schuur voor de verkoop van kruidenierswaren. Alleen daar was het voor gebouwd. Nu het leeg staat valt op hoe lelijk het is en hoe misplaatst het staat tussen al die leuke winkels in de Hogestraat.
De nieuwe AH is een mooi bedrijf geworden met een goed ontworpen bistro (+Peil Architecten) als aansluiting van de supermarkt op de Markt. Alleen, een gebouw heeft vier zijden, die alle vier een stimulerende (en geen frustrerende) relatie met hun omgeving moeten hebben. De sloop van het oude AH-pand zorgt ervoor dat ook de vierde zijde van het nieuwe AH-pand een goede aansluiting krijgt op de oude kern van Loppersum.
Tussen de bomen Brasserie Meer, een geslaagde gecamoufleerde verbinding van de nieuwe AH met het Marktplein van Loppersum
