Europese eilanden hebben te maken met dezelfde problematiek: bevolkingskrimp, braindrain, kwetsbare natuur en eenzijdige economische ontwikkeling. Om duurzame innovatie te stimuleren en te leren van elkaars ervaringen vond op het Deense eiland Samsø afgelopen week de start van het project Islands of Innovation plaats. Initiatiefnemer is de provincie Fryslân.
Het is een bont gezelschap dat zich verzamelt in de Energiakademi op het groenste eiland van Denemarken. Deelnemers van Madeira en de Azoren (Portugal), Kuressaare (Estland), de Noord-Egeïsche eilanden (Griekenland), Samsø en Fryslân (met vertegenwoordigers van Ameland) presenteren hier de eerste ideeën in het kader van Islands of Innovation. De Franse delegatie uit het Caraïbische Guadeloupe moet vanwege een staking verstek laten gaan.
De Europese delegatie op Samso, met in het midden, met geruit overhemd, burgemeester Marcel Meijer.
Middeleeuwse inspiratie
Islands of Innovation gaat uit van de kracht van de eilandgemeenschappen, zegt projectleider Simon Tijsma uit Leeuwarden. De Nederlandse Waddenregio is een enorm belangrijk natuurgebied, maar de economische ontwikkeling stagneert. Ooit was dit de rijkste regio van de westerse wereld. In de vroege middeleeuwen bestond dit gebied uit een groot netwerk van terpen en wierden en hadden de bewoners economische banden met overzeese gebieden. Een inspirerend model voor een nieuw ‘innovation network’, aldus Tijsma.
Eilandbewoners zijn meer op zichzelf aangewezen, ook dat is een kracht. De relatieve isolatie van eilanden en de grotere betrokkenheid van de eilandgemeenschappen kunnen een belangrijke stimulans zijn voor vernieuwing. Samsø is daarvan het levende bewijs. Binnen tien jaar is dit eiland energieneutraal geworden: het produceert zelfs meer energie dan het verbruikt. Burgemeester Marcel Meijer, geboren en getogen in Nieuwe Pekela en sinds begin jaren negentig bewoner van Samsø, vertelt dat het de belangrijkste succesfactor is geweest: de wil van de bewoners om deze groene status samen te bereiken. ‘Mensen op het eiland vertrouwen elkaar en hebben wat voor elkaar over’, zegt Meijer.
De Enegiakademi op Samso. Geïnspireerd op een Viking longhouse
Madeira
Het succes van Samsø is iets waar de andere eilanden alleen nog maar van kunnen dromen. ‘Dit gaat bij ons nooit lukken’, verzucht Alberto Grilo van Madeira. Madeira meet 20 bij 50 kilometer en is daarmee circa vier keer groter dan Samsø, maar telt met 250.000 bewoners bijna 70 keer zoveel inwoners. Energieneutraal zit er met zoveel bewoners niet in, maar Grilo wil wel graag iets opsteken over de betrokkenheid van burgers en over de manieren waarop je een eilander economie kunt verbreden.
Intussen zitten de vertegenwoordigers van de Griekse eilanden voortdurend aan de telefoon. Op de Noord-Egeïsche eilanden, waaronder Lesbos, staat innovatie even niet bovenaan de prioriteitenlijst. Daar hebben ze wel wat anders aan hun hoofd. De vluchtelingencrisis heeft enorme impact op de eilander samenleving, vertelt mevrouw Sarantinou, regionaal adviseur. De inkomsten uit het toerisme zijn er met zestig procent gedaald. Toch is het gelukt om 6 miljoen euro uit te trekken voor energiebesparende maatregelen.
Het project Islands of Innovation loopt van 2017 tot en met 2021. In het kader van de Europese Interreg-regeling is er een subsidie van ruim 1,6 miljoen euro beschikbaar. Meer informatie over het project vindt u hier.
In het juninummer van Noorderbreedte uitgebreid aandacht voor het project, de partners en de situatie op Samsø.
