Eerste Midas Dekkers bos

Het is stil op het land. Afgezien de wind, natuurlijk, want die raast hier altijd. Het is een koude aprildag – een paar dagen eerder sneeuwde het nog – en ik fiets met Sjoerd van Dorp, Suzy van der Heijden en Gerry Ros van Loppersum naar Leermens. We zijn op weg naar een gaslocatie buiten het dorp. Een grijs eilandje in het landschap dat, als het aan mijn medefietsers ligt, over een paar jaren groen kleurt.

Onderweg trekken akkers van zware klei en kleurrijke wierdedorpjes aan ons voorbij. Wierden zijn een soort heuveltjes die lang geleden door de bewoners van dit gebied zijn opgeworpen om droge voeten te houden. De wierde van Leermens is één van de hoogste van Noord-Nederland, met daarbovenop een robuuste roodbakstenen kerk, gebouwd rond 1050. Ik werp er een snelle blik op voor we op hoog tempo de wierde afdalen richting een -voor auto’s- doodlopende weg.

Échte natuur

Op anderhalve kilometer van het dorp ligt de gaswinningslocatie Leermens er verlaten bij. Sinds de zware aardbeving bij Zeerijp in januari 2018 is de gasproductie hier stopgezet. Een hoog hek vormt een barrière tussen ons en de grillig uitziende pijpen en buizen. Als het aan Suzy, Sjoerd en Gerry ligt, blijft die ontoegankelijkheid ook ná de ontmanteling van de gaslocatie bestaan. Althans, voor mensen. Vogels en reeën zijn welkom. Het drietal ziet op de plek van de gaslocatie het liefst een bos verschijnen. Een Midas Dekkers bos, welteverstaan.     

‘Wil je échte natuur in Nederland? Graaf dan een kuil, zet een hek om een paar hectare grond en laat het 25 jaar met rust.’ Het is een citaat van de bekende bioloog Midas Dekkers en de inspiratie voor het bos dat Suzy, Sjoerd en Gerry voor ogen hebben. ‘Maar in ons geval zónder hek zodat de reeën, hazen en fazanten het bos wél in kunnen’, voegt Suzy toe. Ze gebaart om zich heen. ‘Dit zou een perfecte plek zijn voor een écht bos. Hiernaast stroomt het Godlinzermaar, dus er is water aanwezig. Bovendien is de huidige gaslocatie omringd door bomen. De zaden van die bomen zullen het gat, dat na de ontmanteling overblijft, zelf opvullen. Herten eten het jonge loof, vogels dragen bij aan de verspreiding van gewassen door de zaden in hun ontlasting. Je zult zien dat er spontaan een bos ontstaat.’

Verboden toegang

Dit principe wordt ook wel ‘herwilderen’ genoemd. ‘We geven daarmee een stukje aarde terug aan de aarde. Een rustplek waar de natuur gewoon ongestoord haar gang mag gaan. Geen toegang voor mensen of honden. Dat is goed voor planten en bomen, voor dieren én uiteindelijk ook voor mensen’, aldus Gerry. ‘Zo’n bos zorgt voor een grotere CO2-opname, het stimuleert biodiversiteit, en draagt bij aan het verantwoorden van de milieu-taks en het behalen van de klimaatdoelen.’

Geen wandelpaden, geen recreatiemogelijkheden, geen onderhoud. Zo’n bos vereist minimale inmenging van de mens. In die zin klinkt het wel als een makkelijk plan. Dat is het niet, vertelt Sjoerd. ‘We zouden het land moeten kopen van de boer. Daar zijn hoge kosten aan verbonden. Bovendien kunnen wij drieën dat natuurlijk zelf niet opbrengen. We zoeken een instantie die dit gebied wil kopen en het plan tot uitvoering wil brengen. Een natuurorganisatie zou een logische partner zijn.’

In de achtertuin

We fietsen terug naar Loppersum, naar het huis van Sjoerd. De wind vol op de kop, de wegen slingerend door het landschap. Onderweg stopt Suzy en haalt een busje vogelvoer uit haar fietstas. Ze strooit wat voer in de berm, zoals ze eerder ook al bij de gaslocatie had gedaan. Daarna snijdt ze een peer in partjes en legt die op de grond. ‘Voor de dieren’, verklaart ze. Bijvoeren van dieren doet ze al heel lang. Sterker nog, dat is hoe dit idee is ontstaan. ‘Ik heb een vrij grote tuin met oude fruitbomen’, vertelt Sjoerd. ‘Op een dag kwam Suzy fruit halen om daarmee dieren in de omgeving bij te voeren. Ik vroeg haar of ze mijn moestuin over wilde nemen, maar Suzy vroeg of ze er een Midas Dekkers bos van mocht maken. Dat vond ik prima.’

Zo gezegd, zo gedaan. Sinds november 2016 tiert het Midas Dekkers bos weelderig in de achtertuin van Sjoerd. Het drietal geeft me een rondleiding. Suzy: ‘Het is een pilot, een soort proef. Het begon met elzen, die kwamen bij buurman vandaan. Daarna verschenen er ook esdoorns en zilverberken. De kruidenlaag bestaat inmiddels onder meer uit wilgenroosjes, aardbeien en vergeet-me-nietjes.’ Sinds de natuur ‘mag geworden’ in Sjoerd’s achtertuin, zijn de bomen al zo’n zes meter hoog. Toch heeft Suzy het bos wel een handje geholpen. ‘We hebben een paddenpoel gegraven, een egeltakkenburcht gemaakt en ik sparren bij geplant die ik heb gered van de kerstboomverbranding in Loppersum. Hier en daar hebben we ook wat takken weggezaagd zodat de bomen kunnen groeien. Dat doen we omdat hier in het dorp geen reeën zijn die het jonge loof opeten. Daarom zijn we ook op zoek naar een andere, meer afgelegen plek waar de natuur écht geen inmenging behoeft. Zoals de locatie in Leermens, bijvoorbeeld.’

Herwilderen

Suzy heeft het concept zelf bedacht. Het idee om naar voormalige gaslocaties te kijken kwam van Piet Glas, een biologische boer uit de buurt. Naar Suzy’s weten bestaan er geen andere Midas Dekkers bosjes in Nederland. Met uitzondering van de kleibosjes die zijn achtergebleven na de ruilverkaveling, misschien. Zelfs de naam ‘Midas Dekkers bos’ is nieuw. Zelf vond de bioloog in kwestie het idee ‘wel lachen’. ‘Mij kunnen ze dan in ieder geval niet omkappen’, had hij tegen Suzy gezegd.

Dromen mag altijd, en dat doet het drietal dan ook. Sjoerd zou het al heel geweldig vinden als het hen lukt één gaslocatie – het zij Leermens, het zij ergens anders – om te vormen tot een Midas Dekkers bos. Suzy ziet juist een groen lint van dit soort bosjes voor zich, minstens een kilometer breed, waardoor dieren zonder belemmering rond kunnen trekken. Daarmee zou worden bijgedragen aan Rewilding Europe, een non-profit organisatie die grote gebieden in Europa wil ‘herwilderen’.

Evenwicht

We zitten aan de keukentafel van Sjoerd. Ik pel het papiertje van een paaseitje en vraag wat het drietal nodig is om het Midas Dekkers bos in Leermens te verwezenlijken. ‘Begrip en goedkeuring van het publiek. Dat mensen snappen dat het essentieel is om stukjes natuur terug te geven aan de natuur. Heilige gebiedjes. Omdat mensen niet de enige bewoners van de aarde zijn’, aldus Suzy. Het wensenlijstje van Sjoerd is van praktische aard. ‘We zoeken meedenkers: mensen die thuis zijn in dit soort complexe projecten. Die met boeren willen onderhandelen, die weten hoe we financiële middelen moeten zoeken en ons kunnen helpen met de juridische kant van het verhaal. Mensen die ons handvaten kunnen geven om onze plannen te realiseren.’

Het drietal gaat niet voorbij aan de symboliek die verbonden is met het herbestemmen van een gaslocatie. Gerry: ‘Gaswinningslocaties zijn pijnplekken voor de bewoners van het gebied, maar ook voor de grond, die zo uitgeput is. Om juist zo’n locatie weer terug te geven aan de natuur, om weer evenwicht te creëren, dat zou toch prachtig zijn.’