In een warmtenet wordt warm water vanuit een centrale plek via goed geïsoleerde leidingen naar de huizen vervoerd. Een deel van die warmte kan het bijproduct zijn van een afvalverbrandingsinstallatie of een biomassacentrale. In Groningen worden bijvoorbeeld huizen verwarmd door restwarmte van twee nabijgelegen datacentra en een zonnepark in Dorkwerd. Als het water de warmte heeft afgegeven, gaat het terug naar de bron om opnieuw verwarmd te worden.
Warmtenetten helpen zo de CO2-uitstoot terug te dringen, iets dat in Groningen mede door de aardbevingen hoog op de agenda staat. De gemeente streeft ernaar om in 2035 CO2-neutraal te zijn. Vanwege de dichte bebouwing in de stad is het relatief eenvoudig om veel woningen aan te sluiten op een duurzaam warmtenet. Bovendien geeft het geen extra druk op het al volle energienet, in tegenstelling tot warmtepompen per woning.
Toch heeft ook hier het warmtenet te kampen met veel wantrouwen. Met elektriciteit heb je alle keuze tussen leveranciers, maar met een warmtenet ben je vaak veroordeeld tot één commerciële partij. Die monopoliepositie levert argwaan op. Maar het kan ook anders. Ik deed een half jaar onderzoek voor WarmteStad. In tegenstelling tot de vele commerciële warmtenetbeheerders is WarmteStad een publiek bedrijf zonder winstoogmerk (in samenwerking met het Waterbedrijf Groningen). Ik nam enquêtes af, deed interviews en woonde bewonersavonden bij. Het doel van mijn onderzoek was om te achterhalen hoe het vertrouwen van de inwoners gewonnen kan worden.
Weinig kennis
Allereerst wilde ik weten welke argumenten mensen hebben om zich wel of niet aan te sluiten op een warmtenet. Tijdens bewonersavonden in de wijk Paddepoel merkte ik dat veel mensen ongerust waren geworden door negatieve verhalen over warmtenetten elders in het land. Ze vrezen hoge kosten en vinden dat de aansluiting op het warmtenet door de gemeente wordt opgedrongen. Ik zag ook dat de werking van het warmtenet niet voor alle bewoners duidelijk is. Uit de enquête kwam naar voren dat veel bewoners redelijk betrokken zijn bij de energietransitie, maar niet goed weten hoe het warmtenet werkt. Je kunt stellen dat gebrek aan kennis de mensen wantrouwig maakt: wat de boer niet kent, eet hij niet.
Negatieve berichten over commerciële aanbieders bepalen hoe mensen naar warmtenetten kijken. En dat terwijl de situatie in Groningen met een publiek bedrijf duidelijk anders is georganiseerd. Persoonlijk contact en een heldere uitleg over WarmteStad brengen al veel verandering teweeg. Het is van belang te benoemen dat het begrijpelijk is dat mensen argwanend zijn. Een grote rol in de communicatie is weggelegd voor de woningcorporaties, aangezien zij hun huurders als eerste op de hoogte stellen van de overgang naar een warmtenet.
Koppeling
Een belangrijke vraag die vaak gesteld werd, is waarom de prijs van het warmtenet gekoppeld is aan de aardgasprijs. WarmteStad gebruikt grotendeels duurzame warmtebronnen, dus het lijkt niet logisch de prijs aan die van het aardgas te koppelen. Dit is echter vastgelegd in overheidsbeleid en de problemen die dat oplevert ziet WarmteStad zelf ook. In een interview vertelt een woordvoerder dat ze de prijzen graag losgekoppeld zien. Het warmtenet wordt dan financieel aantrekkelijker in vergelijking met een cv-ketel of warmtepomp. Dit is een goed voorbeeld van hoe regelgeving vaak achterloopt op de praktijk van de energietransitie.
Persoonlijk contact en goede informatievoorziening over de werking van het warmtenet en de niet-commerciële werkwijze van WarmteStad blijken cruciaal om vertrouwen te winnen. Daarnaast is een succesvolle overstap in Groningen naar het warmtenet geholpen met het betrekken van enthousiaste gebruikers. Juist mensen die er aanvankelijk sceptisch over waren, kunnen later anderen geruststellen omdat ze in dezelfde situatie hebben gezeten. Een paar invloedrijke bewoners die hun verhaal delen, kunnen veel verschil maken. Bekendheid geven aan deze klantverhalen is in mijn onderzoek een centrale aanbeveling aan WarmteStad. Gelukkig doet WarmteStad dit inmiddels ook.
Laura Schouten
Woonplaats Groningen
Geboortedatum 17-01-1998
Studierichting bachelor Toegepaste Psychologie en master Energy for Society
Waarom voor deze studie gekozen Tijdens mijn studie Toegepaste Psychologie ontdekte ik dat ik graag mensen motiveer om zich duurzamer te gedragen. De energietransitie wordt vaak technisch of politiek benaderd. Tijdens de masteropleiding Energy for Society heb ik me verdiept in de sociale kant ervan.
Ik ben het liefste bezig met Mensen begeleiden. Na mijn studie wilde ik dit binnen de energietransitie blijven doen. Inmiddels werk ik voor Grunneger Power, de energiecoöperatie binnen de gemeente Groningen. Hier informeer ik bewoners zo goed mogelijk en motiveer ik ze om energiebesparende maatregelen te nemen. Zo hoop ik bij te dragen aan een duurzamer en groener Groningen.
