Een nieuw klooster op oude grond

Al sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw dromen PKN-predikant Hinne Wagenaar en zijn vrouw van een eigen klooster, midden op het Friese platteland. Die droom werd werkelijkheid toen in 2016 een verwaarloosd boerenerf op hun pad kwam. Het was het begin van Klooster Westerhûs, oftewel Nijkleaster.

Een lekkend boerderijdak en een erf dat vol stond met tractoren die rijp waren voor de sloop. De plek op het Friese platteland waar predikant Hinne Wagenaar ‘zijn’ moderne klooster heeft ingericht, was op het eerste gezicht niet ideaal. ‘De boerderij was monumentaal, maar in slechte staat’, zegt Wagenaar. ‘Het was de laatste vijftig jaar niet onderhouden.’ Toch zei Wagenaar volmondig ‘ja’ toen hij in 2016 door een testamentair vertegenwoordiger van de overleden boer werd benaderd.

Rustplek

Het is heilige grond: op deze wierde was volgens sommige bronnen in de middeleeuwen al een vrouwenklooster gevestigd, tegenover de boerderij. Nu bevindt zich er opnieuw een klooster met een dagprogramma vol meditatie, kloosterwerk en vieringen – een soort kleine kerkdiensten. Midden in een leeg en weids landschap. Een grandioze rustplek. ‘Nijkleaster is geen klassiek klooster waar monniken langere tijd in afzondering leven’, zegt Wagenaar. ‘Wij zijn meer een “binnenstebuitenklooster”. We ontvangen elke week nieuwe gasten die hier overnachten en we lopen ook niet in specifieke kleding.’ Er komen mensen die het Jabikspaad lopen – het pelgrimspad van de kop van Friesland naar Santiago de Compostella – maar ook mensen die enkel behoefte hebben aan rust.

Grote waarde

‘Het is een andere manier van kerk-zijn dan veel gelovigen gewend zijn’, zegt Wagenaar. ‘De oude manier van kerk en gemeente werkt voor ons niet meer. We vertellen mensen niet hoe het zit, maar stellen vragen om over na te denken.’
Kloosters zijn van oudsher katholieke instellingen. Binnen Wagenaars protestantse kerkgenootschap is dit het eerste klooster. Zijn inspiratie heeft Wagenaar gehaald uit het buitenland: in Schotland bijvoorbeeld is de Iona Community actief in het samenbrengen van allerlei christelijke stromingen. Wagenaar gaat nog een stapje verder: in Nijkleaster is iedereen welkom.
Het had wel wat voeten in de aarde voor het zover was. ‘Het was een grote bende op het erf’, zegt Wagenaar. ‘Maar de plek is cultuurhistorisch van grote waarde vanwege de wierde en de historische kerkenpaden die hier vroeger langsliepen.’ Die laatste zijn in ere hersteld.
De slechte staat leverde nogal een uitdaging op bij het opknappen van het erf en de boerderij, waarmee zo’n 3,5 miljoen euro gemoeid was. ‘Er was niet goed omgegaan met de grond en we keken letterlijk door het dak heen. Het was in zo’n slechte staat dat extra tegenslagen bijna uitgesloten waren.’ Voor de financiering was Wagenaar afhankelijk van particuliere giften, fondsen en overheidssubsidies. Kerkelijke gemeenschappen werd gevraagd of ze in een lening wilden voorzien. ‘Daar was aanvankelijk wat scepsis over, maar er waren toch een heel aantal die meededen.’ In 2020 was het bedrag bij elkaar en kon de verbouwing beginnen.

Uitdaging

Uit duurzaamheidsoogpunt wilden ze zo veel mogelijk materialen hergebruiken. De veeroosters uit de ligboxenstal werden bijvoorbeeld gebruikt voor de parkeerplaats en er werd ook voor tweedehands dakpannen gekozen. Het bleek een uitdaging. ‘De dakpannen werden niet allemaal tegelijk geleverd en je moet die veeroosters ondertussen ook ergens opslaan.’
Voor de aanleg moesten de initiatiefnemers van het klooster overleggen met allerlei instanties: de gemeente, monumentenzorg, de archeologische dienst. Ze hadden ieder hun eigen richtlijnen en voorkeuren, die niet altijd overeenkwamen met de droom van Wagenaar. ‘Maar als je de strijd aangaat, werkt het niet’, zegt hij. En dus hebben ze hun plannen heel open gepresenteerd en om advies gevraagd, zoals voor de afvalwaterzuivering en wateropslag op het eigen terrein. Het klooster is namelijk niet aangesloten op de reguliere riolering.

Geen zorgen

Nu moet de investering – voor zover deze bestaat uit een lening – worden terugverdiend. Het klooster kent huurinkomsten van zes vaste bewoners: Wagenaar, zijn vrouw Sietske en vier andere ‘kloosterlingen’. Daarnaast zijn er negen kamers beschikbaar voor gasten. Een verblijf van twee weekendnachten kost zo’n 250 euro per persoon, inclusief ontbijt, lunch en diner. Een midweek van vier nachten kost 375 euro. Bedragen waar Wagenaar en zijn collega’s wel buikpijn van hebben gehad. ‘We zijn duurder dan een klassiek klooster. Maar als je ons vergelijkt met een yogaweek, dan zijn wij weer goedkoop.’
Uiteindelijk moet het klooster naar een bezettingsgraad van vijftig tot zestig procent om de kosten te kunnen dekken en de leningen terug te betalen. Dat is volgens Wagenaar zeker haalbaar. ‘Vorig jaar hadden we een bezettingsgraad van zo’n veertig procent, dit jaar gaat dat richting de vijftig procent, verwacht ik.’ Over de toekomst – Wagenaar is begin zestig – maakt hij zich geen zorgen. Met een team van 25 betrokkenen bij het klooster, ondergebracht in een stichting, regelt hij de dagelijkse gang van zaken. Kort geleden is een zakelijk leider aangesteld en binnenkort komt er een nieuwe predikant bij, zegt Wagenaar. ‘Daar kan ik zaken aan overdragen.’

Klooster Westerhûs

Klooster Westerhûs is een modern klooster (Nijkleaster) bij Jorwert, in de buurt van Leeuwarden. Het biedt negen gastenkamers voor een verblijf in rust en bezinning, variërend van twee tot zes dagen, en daarnaast vele geloofsactiviteiten.
Investering 3,5 miljoen euro
Oppervlakte oorspronkelijk 30 hectare, nu nog 2 hectare. De rest is verkocht aan een boer
In gebruik als boerenerf tot 2016
Fondsenwerving 2018- 2020
Verbouwing 2021-2023