In Noorderbreedte wordt dit jaar door de Stichting Behoud Beeldende Kunsten Groningen (SBBKG) een zestal schilderijen besproken, deels van minder bekende kunstenaars, met als onderwerp het landschap in Noord-Nederland. De auteur is voorzitter van de Stichting.
Het eerste werk is Norg van de Groninger architect en schilder Jan Bosboom (1916-1986). Bosboom was hoofd van de tekenkamer van de Provinciale Planologische Dienst van Groningen en schilderde in zijn vrije tijd. In zijn opleiding aan het Voortgezet Bouwkundig Onderwijs hadden de portrettekenaar Herman Dijkstra en de bekende Ploeg-schilder Jan van der Zee Bosbooms belangstelling voor de beeldende kunst gestimuleerd. Hij tekende en schilderde dorpsgezichten in de omgeving van Groningen, werkte een tijdlang abstract en zou nimmer vergeten zijn schetsboek mee te nemen op reizen naar Scandinavië, Rusland en Noord-Afrika.
Puzzel
Norg is gedateerd ‘1953’. Bosboom moet het werk hebben gemaakt op basis van een schets uit een eerder jaar, of hij heeft het in 1952(?) geschilderd en later gedatee…
In Noorderbreedte wordt dit jaar door de Stichting Behoud Beeldende Kunsten Groningen (SBBKG) een zestal schilderijen besproken, deels van minder bekende kunstenaars, met als onderwerp het landschap in Noord-Nederland. De auteur is voorzitter van de Stichting.
Het eerste werk is Norg van de Groninger architect en schilder Jan Bosboom (1916-1986). Bosboom was hoofd van de tekenkamer van de Provinciale Planologische Dienst van Groningen en schilderde in zijn vrije tijd. In zijn opleiding aan het Voortgezet Bouwkundig Onderwijs hadden de portrettekenaar Herman Dijkstra en de bekende Ploeg-schilder Jan van der Zee Bosbooms belangstelling voor de beeldende kunst gestimuleerd. Hij tekende en schilderde dorpsgezichten in de omgeving van Groningen, werkte een tijdlang abstract en zou nimmer vergeten zijn schetsboek mee te nemen op reizen naar Scandinavië, Rusland en Noord-Afrika.
Puzzel
Norg is gedateerd ‘1953’. Bosboom moet het werk hebben gemaakt op basis van een schets uit een eerder jaar, of hij heeft het in 1952(?) geschilderd en later gedateerd. Het zomerse werk hing in februari 1953 namelijk als een van de 64 geselecteerde werken – uit 264 inzendingen – op de tentoonstelling Hedendaagse beeldende kunst in Groningen in het Groninger Museum; in kunstwerken zijn soms interessante puzzels verborgen.
Expressief
Bosboom schilderde dit karakteristieke dorpsgezicht in de gouache-techniek, een soort dikke waterverf. Door de kleuren heen is vaag de onderliggende potloodschets te zien.
Norg is geen ingewikkeld werk. Op het eerste gezicht komen er geen onbegrijpelijke dingen in voor. Toch is er iets aan de hand; het oude plekje lijkt modern door de kleuren. Deze zijn ten dele natuurlijk: de precies in het midden geplaatste groene boom, rode muren en een gele wagen. Maar de gele, oranjegele, rode en zwarte bomen, de rode boomstam en de paarsrode rieten daken lijken niet ‘echt’. De schilder gebruikt de kleuren ‘expressief’, net als de Groninger kunstenaarsgroep De Ploeg, die hier al in de jaren twintig om bekend is. Expressionisten maken geen natuurgetrouwe afbeelding van de werkelijkheid, maar proberen uiting te geven aan de gevoelens die datgene wat ze zien, bij hen oproept. Daartoe veranderen ze vormen, kleuren en perspectief en laten ze details weg. Om de hevigheid van hun emoties in beeld te brengen, versterken ze licht-donker- en kleurencontrasten.
Contrasterende kleuren
Dat heeft Bosboom ook gedaan, in het bijzonder met de kleuren. Contrasterende kleuren versterken elkaar. Het groen van de boom contrasteert met de rode stam en rode daken, de oranjegele bomen steken af tegen de felblauwe lucht – het oranje-blauwcontrast is bij expressionisten geliefd – en ook de gele boom rechts tegen de paarsrode daken is zo’n kleurentegenstelling. Daarnaast heeft Bosboom bij de zwarte boom tussen twee oranjegele bomen gebruikgemaakt van het licht-donkercontrast. Het gevolg is een veel levendiger en interessanter beeld dan wanneer het boerderijengroepje in de natuurlijke kleuren was gehouden.
Kleurenexperiment
We kunnen niet meer nagaan wat Bosboom precies tot uitdrukking wilde brengen. Voor mij is het geen dramatische belevenis, iets wat bij expressionisten wel eens – naar mijn mening niet terecht – als ‘eis’ wordt gesteld, maar geeft Bosboom met de krachtig, warme kleuren geel en oranje aan getroffen te zijn door het vlammend zonnige van dit stukje Drenthe. Er zit ook iets in van een kleurenexperiment; Bosboom deed dit vaker. Maar bij een ander kan het werk andere gedachten wekken, dat is het boeiende van kunst.
De Stichting Behoud Beeldende Kunsten Groningen (SBBKG) is in 1991 opgericht. Het komt nogal eens voor dat particulieren een goede bestemming zoeken voor nalatenschappen met beeldende kunst. Soms passen de werken in de collectie van het Groninger Museum en voor Ploeg-schilders is er de Stichting De Ploeg. Voor andere kunstenaars die mede het artistieke klimaat in en rond Groningen hebben bepaald, is er nu de SBBKG, die zich ten doel stelt kunstwerken en documentatie zoals foto’s, brieven en recensies te bewaren en beschikbaar te stellen voor studies en exposities. Sinds 1993 houdt de SBBKG jaarlijks een expositie over een Groninger kunstenaar of een onderwerp dat met de beeldende kunst in Groningen te maken heeft en geeft daarbij een publicatie uit. De Stichting doet dit in samenwerking met musea, andere kunststichtingen en particulieren. Informatie over de SBBKG kan worden verkregen bij het secretariaat: Esserhaag 3, 9722 RW Groningen, tel. 050-5274109.
