De Vier op een rij zijn met stomheid geslagen als de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) eind juli 2020 wederom niet over de brug komt; het versterkingsadvies waar de bewoners op wachten is weer niet klaar op het afgesproken tijdstip. Zonder dat kunnen de bewoners niet vooruit. Ze besluiten una­niem tot actie over te gaan. Zó laten ze hun burgerinitiatief om in eigen beheer samen nieuw te bouwen niet om zeep helpen.

Amper een week later zit Laurens Mengerink aan tafel bij Koen Schuiling. Mengerink is de vierde buur van de Vier aan de Kollerijweg in Woltersum. Schuiling is burgemeester van Groningen, de gemeente waar Woltersum sinds januari 2019 onder valt. Als Mengerink om hulp vraagt, belooft Schuiling zich er persoonlijk mee te bemoeien. Ook de regionale pers en Noorderbreedte zitten erbovenop. De Vier kondigen aan hun huizen te koop te zetten: tot hier en niet verder.

Moedwillig fake news

Alle vier krijgen ze in augustus 2020 alsnog hun versterkingsadvies uit­gereikt. Opnieuw ontluistering. Eén voor één krijgen ze van de NCG te horen dat het allemaal wel meevalt: nieuwe schoorstenen, wat muurankers en enkele verstevigingswanden. Met zo’n rapport is sloop en nieuwbouw niet realistisch. Alle vier de adviezen blijken gebaseerd op gedateerde informatie (opname januari 2018) en staan vol feitelijke on­juistheden. Bovendien heeft de NCG de voortschrijdende verslechtering niet meegewogen en rept hij met geen woord over de onderliggende problematiek. ‘Moedwillig fake news’, luidt de reactie van Mengerink. Hij en zijn directe buren zijn echter nog niet van plan om van de ingeslagen weg van sloop-nieuwbouw definitief een doodlopende weg te maken. Enkele dagen nadat de gewraakte adviezen zijn binnengekomen, is hun bezwaarschrift de deur uit, met een cc aan de burgemeester. ‘Wat is ervoor nodig om een einde te maken aan het broddelwerk dat zoveel schade aanricht in onderlinge verhoudingen en in het vertrouwen?’, aldus de Vier.
De woningen te koop zetten blijft een rea­listisch tweede scenario. Uit jarenlange er­varing met een onbetrouwbare, ongrijpbare rijksoverheid, weten de Vier dat ze moeten inzetten op meer scenario’s. Ze schakelen de makelaar in.

Iconische stutten

Mengerinks huis aan de Kollerijweg 10 is een opslagplaats van materialen en spullen die andere mensen achteloos zouden wegdoen. Mengerink brouwt er bier en produceert er Diverdoatsie, Woltersumse wijn van blauwe druiven uit eigen tuin.
De stutten aan zijn voorgevel maken zicht­baar dat aan de Kollerijweg 10 iets serieus aan de hand is. In augustus 2019 zijn ze geplaatst, nadat Mengerink melding maakte van een Acuut Onveilige Situatie. Zijn huis is sindsdien een iconisch beeld van bevings­schade geworden in de regionale en landelijke media. ‘De gevel staat op instorten, maar ik kan nog steeds de dagelijkse dingen doen die ik er voorheen ook heb gedaan in de 27 jaar dat ik hier woon. Het belast mij daardoor niet. Ik heb er wel last van.’
Geregeld vraagt Mengerink zich af of hij dan toch maar een zoldertrap zal gaan maken – het gat in het plafond van zijn slaapkamer herinnert hem er steeds aan. Maar als zijn woning wordt gesloopt, is dat natuur­lijk water naar de zee dragen. Met de houten stutten kan hij nu leven, maar als stalen balken de toekomst van zijn huis moeten veiligstellen – om zich heen heeft hij daar genoeg voorbeelden van gezien – is het zijn huis niet meer. ‘Dat voelt voor mij als inbreuk op mijn woning, op mijn persoonlijke levenssfeer. Niet dat de NCG zich daar iets van aantrekt. Die kijkt louter naar veiligheid.’
Mengerinks houding lijkt nonchalant. Alsof het er allemaal niet zo toe doet. Zo weet hij nog steeds niet wat hij later worden wil. Alles mag, als het maar leuk is. ‘Als deze woning er over twintig jaar nog zo staat, zijn dan de stutten ook beeldbepalend geworden?’, grapt hij. Maar schijn bedriegt. Onder de dikke humorlaag schuilt een serieuze, creatieve en oplossingsgerichte levenshouding. ‘Ik zoek altijd problemen. Het leven is één groot probleem. Niets mooiers dan dat, want in het oplossen van problemen ontstaat verbinding.’
Verbinden is een duidelijke rode draad in alles wat hij onderneemt, net als bouwen aan een duurzame toekomst. Niet voor niets heeft Mengerink twintig jaar geleden zijn bedrijf Right Connection genoemd. Hij is opgeleid als elektrotechnicus en gefascineerd door duurzame vormen (voor het opwekken) van energie. Een van zijn wilde fantasieën is Fram, de molen van Woltersum, te ‘onthoofden’ en er een eigentijds ‘hoofd’ op te zetten, dat heel Woltersum van energie kan voorzien. Onhaalbaar als plan, maar overtuigend als toekomstbeeld.
‘De mens heeft verbinding met andere mensen nodig. Dat is ook wat wij met de Vier op een rij doen: in verbinding blijven. Daardoor kunnen we het volhouden.’ Hij hoopt dat straks ook de rest van het dorp voor­deel kan ondervinden van de inspanningen die de Vier leveren om de aardbevingsproblematiek tot een bevredigende oplossing te brengen.

Collectieve energie

Mengerink is voorstander van collectief energie opwekken. Voor hem geen zonnepanelen op het dak of individuele windmolens in de achtertuin. Hij is een van de initiatiefnemers van Woldwijk, een coöperatie voor duurzame initiatieven in Ten Boer. In zijn eigen dorp hebben de bewoners samen de Woltersumse Energie Coöperatie opgericht. Na vijf jaar kan die de eerste opbrengsten uitkeren. Over twintig jaar is het dorp zelfvoorzienend en is de maandelijkse elektriciteitsrekening verleden tijd. Verder werkt Mengerink met een internationaal team aan een prototype van een nieuwe windmolen en is hij vrijwilliger voor het repaircafé in Ten Boer. Niet alleen om verbinding te maken, maar ook om onze ecologische voetafdruk te verkleinen. ‘Soms heb ik een dikke zakdoek of dweil nodig. Zoveel elektronica waar slechts een kleinigheid mee mis is, belandt in een afvalcontainer. Het toppunt van onze weggooimaatschappij.’
Mengerinks fascinatie voor energie is overgeslagen op zijn 25-jarige zoon. Ramon studeert elektrotechniek aan de Technische Universiteit Delft. Hij is in het huis aan de Kollerijweg geboren en opgegroeid, en is één van die veelbelovende jongeren die in Noord-Nederland een toekomst ziet – vastbesloten er terug te keren, of eigenlijk is hij er nooit weggeweest. Op zijn vakgebied vinden in de regio veel interessante ontwikkelingen plaats.
Mengerink hoopt dat zijn zoon straks energie kan helpen opwekken en distribueren. ‘Zonnepanelen en windmolens zijn tijdelijke oplossingen totdat we de stap naar kernfusie kunnen maken.’
Of en hoe hun huis op nummer 10 er straks uitziet? Toekomstgericht en energieneutraal. Daar zijn vader en zoon het over eens. De rest is koffie­dik kijken. Als er maar snel een oplossing komt.

Trefwoorden
aardbeving, identiteit, vier op een rij, wij blijven, Woltersum