De Vier op een rij zijn met stomheid geslagen als de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) eind juli 2020 wederom niet over de brug komt; het versterkingsadvies waar de bewoners op wachten is weer niet klaar op het afgesproken tijdstip. Zonder dat kunnen de bewoners niet vooruit. Ze besluiten unaniem tot actie over te gaan. Zó laten ze hun burgerinitiatief om in eigen beheer samen nieuw te bouwen niet om zeep helpen.
Amper een week later zit Laurens Mengerink aan tafel bij Koen Schuiling. Mengerink is de vierde buur van de Vier aan de Kollerijweg in Woltersum. Schuiling is burgemeester van Groningen, de gemeente waar Woltersum sinds januari 2019 onder valt. Als Mengerink om hulp vraagt, belooft Schuiling zich er persoonlijk mee te bemoeien. Ook de regionale pers en Noorderbreedte zitten erbovenop. De Vier kondigen aan hun huizen te koop te zetten: tot hier en niet verder.
Moedwillig fake news
Alle vier krijgen ze in augustus 2020 alsnog hun
versterkingsadvies uitgereikt. Opnieuw ontluistering. Eén voor één krijgen ze
van de NCG te horen dat het allemaal wel meevalt: nieuwe schoorstenen, wat
muurankers en enkele verstevigingswanden. Met zo’n rapport is sloop en
nieuwbouw niet realistisch. Alle vier de adviezen blijken gebaseerd op
gedateerde informatie (opname januari 2018) en staan vol feitelijke onjuistheden.
Bovendien heeft de NCG de voortschrijdende verslechtering niet meegewogen en
rept hij met geen woord over de onderliggende problematiek. ‘Moedwillig fake
news’, luidt de reactie van Mengerink. Hij en zijn directe buren zijn
echter nog niet van plan om van de ingeslagen weg van sloop-nieuwbouw
definitief een doodlopende weg te maken. Enkele dagen nadat de gewraakte
adviezen zijn binnengekomen, is hun bezwaarschrift de deur uit, met een cc aan
de burgemeester. ‘Wat is ervoor nodig om een einde te maken aan het broddelwerk
dat zoveel schade aanricht in onderlinge verhoudingen en in het vertrouwen?’,
aldus de Vier.
De woningen te koop zetten blijft een realistisch tweede scenario. Uit
jarenlange ervaring met een onbetrouwbare, ongrijpbare rijksoverheid, weten de
Vier dat ze moeten inzetten op meer scenario’s. Ze schakelen de makelaar in.
Iconische stutten
Mengerinks huis aan de Kollerijweg 10 is een opslagplaats
van materialen en spullen die andere mensen achteloos zouden wegdoen. Mengerink
brouwt er bier en produceert er Diverdoatsie, Woltersumse wijn van blauwe
druiven uit eigen tuin.
De stutten aan zijn voorgevel maken zichtbaar dat aan de Kollerijweg 10 iets
serieus aan de hand is. In augustus 2019 zijn ze geplaatst, nadat Mengerink
melding maakte van een Acuut Onveilige Situatie. Zijn huis is sindsdien een
iconisch beeld van bevingsschade geworden in de regionale en landelijke media.
‘De gevel staat op instorten, maar ik kan nog steeds de dagelijkse dingen doen
die ik er voorheen ook heb gedaan in de 27 jaar dat ik hier woon. Het belast
mij daardoor niet. Ik heb er wel last van.’
Geregeld vraagt Mengerink zich af of hij dan toch maar een
zoldertrap zal gaan maken – het gat in het plafond van zijn slaapkamer
herinnert hem er steeds aan. Maar als zijn woning wordt gesloopt, is dat natuurlijk
water naar de zee dragen. Met de houten stutten kan hij nu leven, maar als
stalen balken de toekomst van zijn huis moeten veiligstellen – om zich heen heeft
hij daar genoeg voorbeelden van gezien – is het zijn huis niet meer. ‘Dat voelt
voor mij als inbreuk op mijn woning, op mijn persoonlijke levenssfeer. Niet dat
de NCG zich daar iets van aantrekt. Die kijkt louter naar veiligheid.’
Mengerinks houding lijkt nonchalant. Alsof het er allemaal niet zo toe doet. Zo
weet hij nog steeds niet wat hij later worden wil. Alles mag, als het maar leuk
is. ‘Als deze woning er over twintig jaar nog zo staat, zijn dan de stutten ook
beeldbepalend geworden?’, grapt hij. Maar schijn bedriegt. Onder de dikke
humorlaag schuilt een serieuze, creatieve en oplossingsgerichte levenshouding.
‘Ik zoek altijd problemen. Het leven is één groot probleem. Niets mooiers dan
dat, want in het oplossen van problemen ontstaat verbinding.’
Verbinden is een duidelijke rode draad in alles wat hij onderneemt, net als
bouwen aan een duurzame toekomst. Niet voor niets heeft Mengerink twintig jaar
geleden zijn bedrijf Right Connection genoemd. Hij is opgeleid als
elektrotechnicus en gefascineerd door duurzame vormen (voor het opwekken) van
energie. Een van zijn wilde fantasieën is Fram, de molen van Woltersum, te
‘onthoofden’ en er een eigentijds ‘hoofd’ op te zetten, dat heel Woltersum van
energie kan voorzien. Onhaalbaar als plan, maar overtuigend als toekomstbeeld.
‘De mens heeft verbinding met andere mensen nodig. Dat is ook wat wij met de
Vier op een rij doen: in verbinding blijven. Daardoor kunnen we het volhouden.’
Hij hoopt dat straks ook de rest van het dorp voordeel kan ondervinden van de
inspanningen die de Vier leveren om de aardbevingsproblematiek tot een
bevredigende oplossing te brengen.
Collectieve energie
Mengerink is voorstander van collectief energie opwekken.
Voor hem geen zonnepanelen op het dak of individuele windmolens in de
achtertuin. Hij is een van de initiatiefnemers van Woldwijk, een coöperatie
voor duurzame initiatieven in Ten Boer. In zijn eigen dorp hebben de bewoners
samen de Woltersumse Energie Coöperatie opgericht. Na vijf jaar kan die de
eerste opbrengsten uitkeren. Over twintig jaar is het dorp zelfvoorzienend en
is de maandelijkse elektriciteitsrekening verleden tijd. Verder werkt Mengerink
met een internationaal team aan een prototype van een nieuwe windmolen en is
hij vrijwilliger voor het repaircafé in Ten Boer. Niet alleen om verbinding te
maken, maar ook om onze ecologische voetafdruk te verkleinen. ‘Soms heb ik een
dikke zakdoek of dweil nodig. Zoveel elektronica waar slechts een kleinigheid
mee mis is, belandt in een afvalcontainer. Het toppunt van onze
weggooimaatschappij.’
Mengerinks fascinatie voor energie is overgeslagen op zijn
25-jarige zoon. Ramon studeert elektrotechniek aan de Technische Universiteit
Delft. Hij is in het huis aan de Kollerijweg geboren en opgegroeid, en is één
van die veelbelovende jongeren die in Noord-Nederland een toekomst ziet –
vastbesloten er terug te keren, of eigenlijk is hij er nooit weggeweest. Op
zijn vakgebied vinden in de regio veel interessante ontwikkelingen plaats.
Mengerink hoopt dat zijn zoon straks energie kan helpen opwekken
en distribueren. ‘Zonnepanelen en windmolens zijn tijdelijke oplossingen totdat
we de stap naar kernfusie kunnen maken.’
Of en hoe hun huis op nummer 10 er straks uitziet? Toekomstgericht en
energieneutraal. Daar zijn vader en zoon het over eens. De rest is koffiedik
kijken. Als er maar snel een oplossing komt.