Het rijtje vanaf het Eemskanaal de Kollerijweg op, brengt je in verwarring. Het eerst huis (nummer 4), straalt weer energie uit. Binnen wordt nog gewerkt en Boudewijn en zijn vrouw wonen nog in de schuur, maar je ziet dat het bijna af is – dan is de tuin aan de beurt. Boudewijn pakte de versterking voor eigen rekening aan – daarom kon hij door. Of hij zijn kosten vergoed krijgt, moet blijken.
De volgende drie huizen zijn vervallen geraakt. Aangetast door jaren gebrek aan onderhoud, veroorzaakt door trage besluitvorming over versterking. Tuinen raken overwoekerd, kozijnen verkruimelen, deuren gaan niet meer open. Henk Tienkamp (nummer 6) is gevlucht. Ellen (nummer 8) schuilt in haar eigen achterhuis en Laurens (nummer 10) woont al jaren achter stutten.
Na vier-op-een-rij is het voorhuis van een boerderij opnieuw opgebouwd. Maar dan wonen de mensen weer achter bouwhekken. Op nummer 18 krijg ik een kop thee van Bertus en Margriet. Ze gingen in maart 2020 voor een half jaar in de schuur wonen zodat hun huis kon worden gesloopt en herbouwd. Ze vertellen ordelijk en zelfs redelijk blijmoedig, maar wanneer ik hun verhaal op me laat inwerken, kan ik niet anders dan respect hebben voor hun veerkracht.
Versterken op bestelling
Bertus en Margriet zaten vrij vooraan in de versterkingstrein. Dat kwam omdat ze in 2015 in een snel programma beland waren, speciaal voor mensen die aan het verbouwen waren toen de overheid ontdekte dat hun huis niet bestand was tegen de aardbevingen als gevolg van de gaswinning. ‘Versterken op bestelling’ heette hun programma. In januari 2016 hoorden ze dat hun 125 jaar oude woning die zomer versterkt zou worden. Toen begon het opruimen en inpakken en kreeg de tuin even minder aandacht. In oktober veranderde de planning en zou het de volgende zomer gaan gebeuren. Maar ook de volgende oktober was er nog niks gebeurd. Inmiddels bleek de versterking te duur.
‘Willen jullie geen sloop/nieuwbouw?’, vroeg de NAM aan Bertus en Margriet. In die tijd waren er geen normen, er was onduidelijkheid over geld en mandaat. We moeten wat, dachten ze. Dus ze gingen erop in. Het CVW, de uitvoerder van de NAM wist wel een aannemer. Die maakte een tekening, maar dat huis was zo fantasieloos dat Bertus zelf een nieuw ontwerp maakte. Als het toch nieuwbouw moet worden, dan duurzaam. Ze werden het eens over een modern duurzaam huis, gebouwd volgens een nieuwe techniek ‘luchtdicht, dampopen’. Om geld te besparen zou Bertus zelf helpen bij de bouw.
Nieuwbouwdrama
In maart 2020 begint de aannemer. Bertus en Margriet zijn dan al vijf jaar bezig, maar ze weten de moed erin te houden: we wonen voor Kerst in een nieuw huis, houden ze elkaar voor. De meeste buren zijn nog lang niet zover; die zitten nog te praten met de bureaucraten van de versterking.
Helaas wordt de nieuwbouw een drama. De bouwers stapelen fout op fout. Bertus ziet alles en komt vaak met een pdf’je aan om te wijzen hoe het moet. ‘Dat doen wij zo nooit’, wimpelen de bouwers hem vaak af. De aannemer werkt in opdracht van de NCG, dus luistert hij niet naar Bertus. ‘s Avonds en in het weekend is Bertus druk bezig om zijn nieuwbouwhuis te redden. Het steekt nauw met ‘luchtdicht, dampopen’ anders kan de balansventilatie niet werken. Dat kun je niet op zijn beloop laten. De bouw verandert in een strijd. Twee jaar later wonen ze nog steeds in de schuur.
Er worden niet alleen veel, maar ook ingrijpende fouten gemaakt. De ergste is wel dat de betonvloer dertig centimeter te laag is gestort. Als het regent stroomt het water door de achterdeur het nieuwe huis in. Ze ontdekken het zelf als de bouw bijna klaar is. Zo kunnen ze er niet intrekken. Op dat moment verliezen zelfs deze blijmoedige mensen even de moed. Gelukkig staat hun bouwbegeleider van de Nationaal Coördinator Groningen achter hen. De aannemer wordt gedwongen tot herstel. Ruim twee jaar na aanvang van de bouw wordt het nieuwe, nog onbewoonde huis integraal opgetild. Daarna worden de doorgezaagde heipalen dertig centimeter verlengd. Tientallen duizenden euro’s verdwijnen in deze put met bouwfouten.
In de zomer van 2020 komen de uitvoerders van de Nationaal Coördinator Groningen overeen dat ze Bertus de materiaalkosten voor het herstel van fouten terugbetalen. Ze zetten zwart op wit dat hij ook een deel van zijn uren kan declareren. Zelfwerkzaamheid is prima, maar als je steeds de fouten van een ander loopt te corrigeren, is de rek er een keer uit. Dan blijkt dat de NCG twee gezichten heeft. De afdeling juridische zaken weigert te betalen voor de uren van Bertus. Als Margriet belt, beloven ze terug te bellen, maar ze doen het niet. ‘Zit je weer een hele middag te wachten. Het maakt je zo machteloos.’ Het is te veel. In het zicht van de haven besluiten ze naar de rechter te stappen. Het gaat niet eens zozeer om de 24 duizend euro die beloofd was, maar vooral om hun gevoel van eigenwaarde. Wat je afspreekt, moet je doen. De rechter moet nu beslissen.
Bertus en Margriet waren twee jaar geleden nog dankbaar voor hun nieuwe huis. Ze zagen hoe veel buren gevangen bleven in onzekerheid over de versterking. Zij konden vooruit en prijsden zich gelukkig. Maar de bouw werd een strijdtoneel. Net als verderop is hun tuin nog steeds een bouwput. Ik realiseer me wat dat betekent als ik op twitter een bericht van Annemarie Heite lees bij een foto van rijk bloeiende rozen. ‘Na ruim zes jaar (huis gesloopt, wonen in container en nieuw huis bouwen) eindelijk weer een tuin die begint te bloeien. Wat is dat heerlijk en wat heb ik dat gemist!’
Wil je op de hoogte blijven van deze blogserie? Klik dan hier om een melding in je e-mailbox te krijgen bij het uitkomen van een nieuwe aflevering.
Fakkels
Ze vlammen tijdens de protesttochten van Groningers die klem zitten in de aardbevingsbureaucratie en ze branden op de boorinstallaties van de NAM: fakkels. Ineke Noordhoff onderzoekt in dit tweewekelijks blog hoe Groningen in deze misère belandde en waar nieuwe energie te winnen valt.
Noordhoff is journalist en was tot 2021 hoofdredacteur van Noorderbreedte. Van haar hand verscheen Ontaard land, de strijd van een Groninger tegen de gasregenten bij Atlas Contact.
