Noord-Nederland heeft inmiddels een bijzondere traditie opgebouwd in de productie en ontwikkeling van het locatietheater. De articulatie van zee, rivieren, meren, horizon, weilanden, leegte, bos en stad stimuleert tot uitvoeringen die uniek en onvergetelijk zijn. In hoeverre heeft de kwaliteit van de noordelijke omgeving bijgedragen tot specifieke accentuering van tekst-, beeld-, bewegings-, of muziektheater? Feit is dat het noordelijke landschap blijkbaar inspireert, uitdaagt, prikkelt. Op Terschelling wordt tijdens het jaarlijkse Oerolfestival deze prikkel steeds weer verrassend uitgebuit en omgezet in geweldige verbeelding. Mede hierdoor zou je het Noorden de bakermat kunnen noemen van het hedendaags locatietheater.
In dit nummer van Noorderbreedte zetten we de bijzondere band tussen Noord-Nederland en het Nederlandse locatietheater op een rij. Hierbij gaan we niet alleen in op de inspiratie van het landschap maar ook op de inspiratie van stad en gebouw. Steeds meer theatermakers geven voorstellingen op niet voor theater bedoelde locaties, in oude fabrieken en pakhuizen, in boerderijen, tenten, musea, in een trein en in duinen, op het strand, in natuur- en cultuurhistorische landschappen.
In een gesprek met de bekende mensen die verantwoordelijk zijn voor theaterproducties in Noord-Nederland kwam naar voren dat het landschap niet altijd de directe aanleiding was voor een theatervoorstelling. Onverlet blijft echter dat er nergens zoveel aan locatietheater gedaan wordt als juist in Noord-Nederland. Oerol is daarvan al ruim twintig jaar lang de meest extreme exponent. Maar ook elders in Friesland, Groningen en Drenthe vinden we locatietheater en theater op locatie. Het grote theaterspektakel Orfeo Aqua tijdens Simmer 2000, Abe!, Opera Spanga, Kening Lear in Friesland, de vele theaterstukken in stad en ommeland in Groningen, zoals Out of frames, Babylon, Een historische dag, Watergang, en het Shakespearetheater in Diever zijn slechts enkele voorbeelden.
Toch is locatietheater niet begonnen in Noord-Nederland. In het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw begon Theatergroep Hollandia theater te maken op locatie in Noord-Holland, waarbij de ruimte een decor vormde dat de tekst een actuele en politieke meerwaarde gaf. Beroemd zijn hun voorstellingen van de klassieke tragedies die werden opgevoerd in voormalige industriële complexen en in een autosloperij in Westzaan, waarbij het publiek op de samengeperste autowrakken zat.
Noorderbreedte wil met dit nummer de rol van het landschap belichten in de dubbele zin van het woord. Het doel van dit nummer is de geschiedschrijving en duiding van een significant fenomeen: de inspirerende betekenis van locaties in het Noord-Nederlandse cultuurlandschap. Het geeft weliswaar niet een compleet beeld van locatietheater in Noord-Nederland, maar het mag gezien worden als een opmaat voor een uitgebreid boek over deze vorm van podiumkunst.
Het was Petri Leijdekkers, directeur van het Frank Mohr Instituut die het idee opperde voor dit themanummer. Samen met theatermaker Sjoerd Wagenaar en theaterorganisator Cis van Helmond werd dit nummer samengesteld. Veel dank is verschuldigd aan de deelnemers van het debat over locatietheater.
Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van: de provincies Groningen, Friesland en Drenthe, de gemeenten Leeuwarden en Groningen, het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselvoorziening, het Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting Pieter Roelf, VSB Fonds, Huis van de Groninger Cultuur, Anna Dorothea Hingststichting, Frank Mohr Instituut en Stichting Je Maintiendrai-Friesland.
