Voor een hotel-restaurant dat zich ten doel stelt gasten een kwaliteitsverblijf in de brede zin van het woord te bieden, lijkt er nauwelijks een betere locatie denkbaar. Immers, in dit Friesland ? het gebied van de Friese Wouden ? is het begrip ‘kwaliteit van het bestaan’ geen bordpapieren marketingcreatie, maar een product van de geschiedenis. Beetsterzwaag (gemeente Opsterland) is een van de mooiste dorpjes van Friesland, waar de adel zich al sinds jaar en dag thuis heeft gevoeld. Niet voor niets wordt het plaatsje aangeduid met ‘het Haagje van het Noorden’. De herbergzaamheid is er van oudsher herkend, en wordt al geroemd in geschreven bronnen uit de zeventiende eeuw. Het gewoel is steeds op afstand gebleven, net buiten dat comfortabele eiland van zand, gelegen in het omringende veen…
Voor een hotel-restaurant dat zich ten doel stelt gasten een kwaliteitsverblijf in de brede zin van het woord te bieden, lijkt er nauwelijks een betere locatie denkbaar. Immers, in dit Friesland ? het gebied van de Friese Wouden ? is het begrip ‘kwaliteit van het bestaan’ geen bordpapieren marketingcreatie, maar een product van de geschiedenis. Beetsterzwaag (gemeente Opsterland) is een van de mooiste dorpjes van Friesland, waar de adel zich al sinds jaar en dag thuis heeft gevoeld. Niet voor niets wordt het plaatsje aangeduid met ‘het Haagje van het Noorden’. De herbergzaamheid is er van oudsher herkend, en wordt al geroemd in geschreven bronnen uit de zeventiende eeuw. Het gewoel is steeds op afstand gebleven, net buiten dat comfortabele eiland van zand, gelegen in het omringende veengebied, met dorpjes als Tijnje, Gorredijk en Nijbeets, waar gesappeld werd en waar zich in het begin van de vorige eeuw de strijdliederen klonken. Verbonden aan die sociale en politieke strijd waren toen namen als die van Domela Nieuwenhuis.
Een kilometer adellijke huizen
Maar dat was het veen. Beetsterzwaag was en is een welvarend dorp waarop adellijke geslachten als Van Lynden, Lycklama a Nijeholt, Van Harinxma thoe Slooten en De Jonge Van Zwijnsbergen hun stempel hebben gedrukt. Daar waar de Hoofdstraat overgaat in de Van Harinxmaweg, aan het eind van wat bekend staat als ‘een kilometer adellijke huizen’, ligt Landgoed Lauswolt: een statig landhuis, op enige afstand van de weg gelegen, ietwat introvert en gereserveerd, omgeven door elfhonderd hectare natuurschoon. Hier is het gelijknamige Bilderberg-hotel gevestigd, een gelegenheid die onbetwist gerekend wordt tot het topsegment van de Nederlandse horeca. Landgoed Lauswolt is een viersterrenhotel, met een topkeuken die zich, als een van de zeer weinigen in het Noorden, mag laten voorstaan op een Michelin-ster. Lauswolt is aangesloten bij Alliance Gastronomique Neérlandaise en bij de exclusieve keten Small Luxury Hotels of the World.
Ster tussen haakjes
We brengen de auto op knerpend grind tot stilstand. De snelweg is nu geheel vergeten, en aan de Elfstedentocht denken we ook niet meer. Via de brede entree-trap schrijden we omhoog. We kijken in de centrale hal om ons heen. Hoewel geen krampachtige pogingen zijn gedaan om alles ‘net als vroeger’ te laten gelijken, ademt het pand aan alle kanten de grandeur van weleer. Brede gangen, antieke voorwerpen. We zien het eerbiedwaardige, meer dan manshoge staand horloge, dat er al eeuwen meester is over de tijd. De royale vertrekken op de begane grond zijn getransformeerd tot restaurant en ontmoetingsruimten. Grote olieverfschilderijen tonen er de adel van weleer in al hun waardigheid. Natuurlijk worden alle mogelijke zegeningen van de moderne tijd aangewend om comfort en efficiënte dienstverlening op een hoog peil te realiseren, maar de atmosfeer – de stijl van het adellijke Engelse landhuis ? blijft intact. Weinig dissonanten. Misschien een klein beetje de lift ? nu eenmaal een noodzaak – maar dat nemen we graag voor lief, want Lauswolt heeft voor haar stijlbewustheid over dit onderwerp reeds duur moeten betalen. Volgens de bekende horecaclassificering is Lauswolt een viersterrenhotel, ‘maar’, zoals een van de vroegere directeuren het heeft uitgedrukt, ‘eigenlijk met een vijfde ster tussen haakjes. Die vijfde krijgen we niet zolang niet alle kamers bereikbaar zijn met een lift.’ En Lauswolt heeft nu eenmaal geen standaardinterieur. Hoogteverschillen en trappetjes horen erbij. Het gaat hierbij om slechts een handvol kamers, op geringe hoogte, die alleen via een trap zijn te bereiken. Op dit punt paste de kronkelige historie van Lauswolt blijkbaar even niet in de schematische bureauwerkelijkheid van de regelgever.
Trekpleister voor prominenten
Gezeten achter een verkennende aperitief, met strategisch uitzicht op het menselijk verkeer in de hal, stellen we vast dat de stamboom van het pand niet automatisch betekent dat zich hier de resten van de Nederlandse landadel hoogbejaard en weltfremd zouden hebben verschanst. Lauswolt is stijlvol, en ademt ook een voorname rust, maar is tegelijkertijd toch ook toegankelijk. Wel exclusief, maar niet hautain. Terwijl privé-chauffeurs donkere executive cars voorrijden om hun bazen naar belangrijke vergaderingen te brengen, huppelen twee jonge kinderen van het trapje bij de ingang af om zich in de bossen te verpozen. En later zien we in het restaurant een viertal begintwintigers ontspannen en vrolijk aan de dis. Natuurlijk vraag je je – heel onadellijk – even af waar ze ’t van doen (net op tijd hun aandelen in dotcommers verkocht?), want Lauswolt is waarachtig geen budgethotel voor rugzaktoeristen. Hoe dan ook, het publiek is allerminst eenzijdig samengesteld.
Zakelijk, privé, sportief
Redenen waarom gasten naar Lauswolt komen, zijn uiteenlopend. Natuurlijk: er is de zakelijke gast uiteraard vooral door de week. We zien mannen met lichte zakenkoffertjes doelgericht de hal doorkruisen, waakzaam om zich heen kijkend, wellicht op weg naar de onderhandelingstafel of naar een overleg van commissarissen. Lauswolt is toegerust met alle moderne vergaderfaciliteiten. Zes suites kunnen in een handomdraai worden omgetoverd in een werkkamer met alle moderne communicatiemiddelen anno 2001. Ook zijn er vier aparte presentatie- en vergaderzalen die qua ruimte variëren van veertig tot bijna tweehonderd vierkante meter. En voor wie dat wenst staan KPMG-consultants paraat om groepen te ondersteunen bij bijvoorbeeld brainstormsessies.
De vergadertijgers zijn in de minderheid, want ongeveer zeventig procent van de clientèle komt privé. Dat kunnen heel wel gezinnetjes zijn, want weliswaar staat daar (gelukkig) geen ploeg consultants voor klaar, maar wel is voorzien in georganiseerd kindervermaak en oppas. Binnen spelletjes doen, of eropuit de bossen in.
Op golfers oefent Lauswolt een extra aantrekkingskracht uit. Aangrenzend aan het landgoed bevindt zich een achttienholesgolfbaan, mét driving range en putting green. (De baan is overigens niet zomaar voor iedereen toegankelijk, dus denkt u even om uw oranje lidmaatschapskaartje en uw golfvaardigheidsbewijsje.)
In het algemeen gesproken weten prominenten de weg naar Lauswolt goed te vinden: topfunctionarissen uit het bedrijfsleven, klinkende namen uit politiek, sport en showbusiness, uit binnen- en buitenland. (‘Parkeert u uw helikopter maar daar op het gazon, aan het begin van die rode loper.’)
Ook het internationale profvoetbal heeft Lauswolt ondekt. Onder anderen hielden de tegenstanders van SC Heerenveen in de Champions League er verblijf, onder wie de balvirtuozen van Valencia.
Negentigduizend gulden
Voor de feitelijke oorsprong van dit Friese landhuis Lauswolt moeten we terug naar de zeventiende eeuw. De welgestelde herenboer Jan Janszoon Lauswolt, grootgrondbezitter in Beetsterzwaag, stond te boek als eerste eigenaar van een met geboomte omgeven boerderij in Opsterland. Lauswolt bestond uit boerengrond, en dat zou zo blijven tot het moment dat Jonkheer Augustinus Lycklama à Nijeholt er in 1868 voor negentigduizend gulden een groot herenhuis liet bouwen. Naast het herenhuis verschenen een stal, een koetshuis en een koetsierswoning. Later volgden een park, bloemenkas, groentetuin en tuinmanswoning. De parken zijn in de loop der jaren alleen maar omvangrijker geworden en er werden bossen aangelegd.
Van het einde van de negentiende eeuw tot halverwege de twintigste was het landgoed achtereenvolgens in het bezit van Rijnhard Baron van Harinxma thoe Slooten (neef van Lycklama) en zijn dochter Adriana Janke, maar in het begin van de jaren vijftig ging het bezit naar de Algemene Friesche Levensverzekering Maatschappij. Deze heropende het pand in 1954 in de functie die het nog altijd heeft: als hotel.
In recentere jaren vinden er nog enkele uitbreidingen en verbouwingen plaats die bij elkaar Lauswolt naar het huidige uitgebreide voorzieningenniveau brengen: suites, binnen- en buitenzwembaden, sauna, Turks stoombad, de conferentieruimtes, beautysalon.
Geen herhaling
Lauswolt heeft in totaal 65 kamers, waaronder ook appartementen en suites. Suzanne Vermaat, adjunct-directeur, geeft ons een korte rondleiding. Bij een gemiddeld ander hotel, waar sprake is van standaardkamers, zou voor een algemene indruk een bezoek aan slechts één of twee kamers volstaan. In Lauswolt is een uitgebreidere steekproef noodzakelijk. Opvallend ? maar niet toevallig ? is namelijk dat sfeer en inrichting per kamer verschillen. De diversiteit van het publiek wordt kennelijk weerspiegeld in de diversiteit aan hotelkamers. Lauswolt valt zelden in herhaling, zo blijkt. Complete tweekamerappartementen en luxueuze suites worden afgewisseld met recht-toe-recht-aan-slaapkamers. Er is sprake van een onderverdeling in zes verschillende categorieën, maar ook kamers die tot eenzelfde categorie behoren, zijn niet identiek. Twee naast elkaar liggende kamers kunnen volkomen verschillende sferen ademen, qua indeling, stoffering, en stijl van inrichting. Als er al een rode draad in de inrichting is te benoemen, dan is het dat de stijl doorgaans klassiek is, comfortabel maar niet pretentieus, en dat een gekozen stijl consistent wordt gehandhaafd. Geen gerommel.
Interessant is het op enkele tientallen meters afstand gelegen koetshuis. Tot voor kort bood het onderdak aan de voormalig directeur van het hotel, die graag dicht in de buurt van zijn gasten vertoefde en lange dagen in en om het landgoed maakte. Drie jaar geleden is het verbouwd tot regulier onderdeel van het hotel; het herbergt nu zes schitterende kamers c.q. appartementen. Hoogtepunt in dit pand met zijn informele jachthuis-sfeer vormen de twee bruidssuites. Een comfortabele tweepersoons jacuzzi (met onder handbereik de waterbestendige afstandsbediening voor de hooghangende televisie) voegt moderne luxe toe. Een klein nadeel voor vrouwen die ‘hun haar net hebben gedaan’: men moet even een minuutje en door de buitenlucht alvorens aangeschoven kan worden. Tijdens chique diners in winderige jaargetijden wordt dat volgens ingewijden dat nog wel eens als probleem gezien. We realiseren ons weer even: de wereld is nooit helemaal volmaakt. Het is niet anders.
Onzichtbare regie
In de groeiende familie van Bilderberg-hotels is het Landgoed Lauswolt, met zijn sterke eigen identiteit, een enigszins vreemde eend in de bijt. De overeenkomst is wellicht dat Lauswolt, behalve een eerbiedwaardig landgoed, ook een modern geleide onderneming is, met een staf van tachtig fulltimers en veertig parttimers; een bedrijf in de leisure market waar marketinginzichten de koers bepalen. ‘We positioneren ons op service’, aldus Suzanne Vermaat. ‘We hebben relatief veel vaste gasten, die hier in sommige gevallen al 15 of zelfs 25 jaar met grote regelmaat komen. Toch wordt tegelijk ook verjonging nagestreefd, en dat wordt steeds meer zichtbaar.’ Verreweg het grootste deel van de bezoekers komt uit Nederland; ze schat het percentage op ongeveer tachtig. ‘Daarnaast hebben we voor vijftien procent mensen uit België en vijf procent uit de rest van de wereld, met name Japanners, Amerikanen en Engelsen.’
Lauswolt-gasten stellen hoge eisen. Vermaat: ‘We vinden het belangrijk dat de medewerkers attent en geïnteresseerd zijn. Dat voeren we heel ver door: nog voor de gast zelf kan bedenken wat hij wil, behoren wij het al te weten. Iemand die ons laat weten graag onder lakens en dekens te slapen, zal ook bij een volgend verblijf geen dekbed meer in zijn kamer aantreffen.’ De onzichtbare regie van de marketing sluit naadloos aan op de traditionele waarden van het landgoed.
De aanwezigheid van een Estée Lauder Skincare Center onderstreept de positionering van exclusieve service. Het topmerk op het gebied van lichaamsverzorging zag het wel zitten om naam en formule te verbinden aan het karakteristieke landgoed, en richtte een volledig geëquipeerde beautysalon in.
De Heeren
Het restaurant, sinds een ruim jaar getooid met de naam De Heeren van Harinxma (is hier in de gekunsteld-ouderwetse dubbele ‘e’ de marketing toch te zichtbaar?) biedt plaats aan 120 personen. En die zijn er ook allemaal, nota bene op deze doordeweekse avond. De sfeer in de langwerpige, stijlvolle zaal (lambrizeringen, rijk bewerkt plafond) is geanimeerd. Dineren in stijl, maar niet stijf. De zaal is in feite een aaneenschakeling van vijf salons; vandaar de grote lengte. Een avondje dineren, zo constateerde een journalist eens, levert bij een gemiddelde van zes tafels per ober een wandeling van twintig kilometer op.
Het culinaire brein achter De Heeren is Chef de cuisine Marc van Gulick. De mid-dertiger is een geboren en getogen Brabander die al op zijn 29-ste een Michelin-ster verdiende, toen hij nog als chef-kok werkzaam was bij restaurant De Zwaan, in Etten-Leur. Zijn ’transfer’ naar Friesland, nu zo’n twee jaar geleden, heeft zowel hemzelf als Lauswolt geen windeieren gelegd. Binnen een jaar bracht hij ook een ster naar het landgoed, waarmee het restaurant in Beetsterzwaag zich samen met Onder de Linden in Aduard en Kaatje aan de Sluis in Blokzijl onderscheidt van andere restaurants in het noorden van ons land.
Nieuwe Nederlandse keuken
Van Gulick omschrijft zijn kookkunst als ‘de nieuwe Nederlandse keuken’. Van Gulick houdt van ‘aardse’ producten: knollen, aardappelen, paddestoelen. Het vereist kunstenaarschap om deze op het oog doodgewone voortbrengselen der natuur tot een belevenis te maken. Maar meteen al bij de amuse gueule, een ragfijne, romige crème van asperges, wordt ons duidelijk dat de hand van de meester het aardse tot het hemelse kan verheffen.
In de gangen die volgen, verandert stukje bij beetje onze gewone doordeweekse avond in een ongewone culinaire genieting. We laten ons verrassen door de kok (en de sommelier). Alleen de namen van de geserveerde gerechten of ingrediënten bleven die avond gewoon en oer-Hollands klinken: ossenstaart en -haas, knolselderij, lamsoren, hangop, stoofpeertjes, aardbeien, rabarber. Daarnaast ook garnalen en kreeft. Het getuigt van waar meesterschap als je erin slaagt om deze reeks Nederlandse prozaklanken te transformeren tot tongstrelende poëzie.
Topkwaliteit is eis
We praten even na met Van Gulick. Hij heeft een zware avond gehad, in verband met de menukaartwisseling. Het team moet dan altijd even inspelen. ‘Het resultaat is er niet minder om, maar de timing is lastiger,’ zegt hij. Een belangrijk deel van zijn culinaire slag slaat Van Gulick al voordat het fornuis aangaat: de inkoop. Topkwaliteit is eis. ‘Daarop selecteer ik mijn leveranciers. Ik wil exact weten wat ik geleverd krijg, en door wie. Daarmee staat of valt de kwaliteit van alles wat ik onze gasten voorzet.’ In zijn keuken zijn na een zware avond de laatste sporen bijna uitgewist. Voldaan, maar ook uitgeput slaan de overgebleven medewerkers de handen ineen voor een nazit. Al met al houden niet minder dan 32 medewerkers, waarvan ook jong talent, het restaurant draaiende. Kwaliteit maken is behalve talent hebben ook hard werken, zoveel is duidelijk.
Het staand horloge slaat middernacht. We staan op. Ook Van Gulick moet morgen vroeg op: ‘De inkoop doen.’ We moeten terug naar Groningen. Het grind onder de wielen knerpt opnieuw. Een paar minuten later zien we de snelweg al. Het is donker, onderweg zien we niets van de omgeving. Maar die kennen we eigenlijk maar al te goed: typisch Fries landschap, met weilanden, kanalen en meren. Soms wat onherbergzaam.
Bilderberg Landgoed Lauswolt
Van Harinxmaweg 10
9244 CJ Beetsterzwaag
tel 0512-381245
