Wie weleens over de A7 van Groningen richting Duitse grens is gereden moet ter hoogte van Scheemda de voormalige strokarton-fabriek hebben zien staan.

Een ruïne die De Toekomst heet: als dat geen vergane glorie is! Wie weleens over de A7 van Groningen richting Duitse grens is gereden moet ter hoogte van Scheemda de voormalige strokarton-fabriek hebben zien staan, met zijn ingestorte daken, gesneuvelde ruiten en kapotte muren. Waarschijnlijk is het de bekendste bouwval van heel Groningen.
De onderneming in Scheemdermeer, aan het Winschoterdiep, bestond vroeger uit twee vrij sobere, spiegelbeeldige fabriekspanden: Toekomst 1, gebouwd in 1900, en Toekomst 2 uit 1908. Aandeelhouders waren graanboeren uit de Oldambtster Dollardpolders, die van hun overtollige stro afwilden. Het strokarton ging als verpakkingsmateriaal vooral naar Engeland, waar het werd gebruikt in de textielindustrie. Er werkten lange tijd zo’n 150 mensen in het bedrijf.
Tot 1965 floreerde de strokartonindustrie. De opkomst van plastic en het fijnere grijs karton (gemaakt van oud papier) maakte daar vervolgens vrij snel een eind aan. In 1968 was het gedaan met De Toekomst. Het complex is nadien verkocht aan een handelaar in papier- en kartonmachines uit Haren. Hij gebruikte het pand voor demontage en opslag van machines en autowrakken, en is nog steeds de eigenaar.
Toekomst 1 is intussen gesloopt, Toekomst 2 is een rijksmonument. Op het terrein, dat vervuild is met onder meer asbest, staan ook nog een voormalige kalkloods, turfschuur en trafohuisje.

Haarlak

De provincie en de armlastige gemeente Scheemda hebben decennia lang geworsteld met de vraag hoe het verder moest met het monumentale skelet. Het imago van de streek speelde in de jaren tachtig en negentig een belangrijke rol in de plannenmakerij; de verpauperde fabriek werd beschouwd als symbool van de aftakeling van Oost-Groningen. Diverse bureau’s kregen opdracht om nieuwe invullingen te verzinnen, maar haalbare ideeën leverde dat niet op. Het gebouw dan maar ‘in de haarlak zetten’ oftewel fixeren als ruïne, zoals toenmalig regiomanager Henk Poortinga wel had gewild, zat er ook niet in. Opruimen of opknappen, dat zijn bij gebrek aan een ruïnebeleid immers de enige opties.

Renovatiesubsidie

Sinds kort zit er toch beweging in het hoofdpijndossier. Omdat de eigenaar de mate van bodemvervuiling niet in kaart wil brengen, is onlangs ‘onder bestuursdwang’ een bodemonderzoek ingesteld, aldus een recente notitie van de provincie. In die notitie staat verder dat De Toekomst mogelijk in aanmerking komt voor een flinke renovatiesubsidie, dankzij een nieuwe regeling die binnenkort van kracht wordt. De provincie en de gemeente Scheemda lopen nu opnieuw warm voor herbestemming, zeker omdat de fabriek zich bevindt op een ‘zichtlocatie’ nabij de Blauwe Stad.
Bouwbedrijf Simon Benus uit Stadskanaal is in beeld als projectontwikkelaar. Het bedrijf laat een marktstudie uitvoeren door TCN. Directeur E. Reinke van Simon Benus zegt dat er met alle betrokkenen nog vele zaken besproken moeten worden. Maar hij verwacht dat daar uiteindelijk een ‘leuke nieuwe functie’ uitrolt. ‘Ik zou het heel jammer vinden als De Toekomst verloren zou gaan.’