Schildmeer, bron van genot

Als Thallie Huizinga haar erf aan het Schildmeer af fietst, kruist het nieuwe fietspad meteen haar weg. Ze gaat meestal zuidwaarts, het meer ligt links achter een brede rietkraag. Op het fietsbruggetje over het afwateringskanaal van Duurswold tuurt ze over het water. Vissers op de steiger krijgen een vriendelijke groet – net als tegemoetkomende fietsers. Velen kent ze bij naam: haar man was ruim dertig jaar huisarts in Hellum en zelf voert ze al twaalf jaar de stichting aan die zich sterk heeft gemaakt voor het behoud van de nabijgelegen oude Haanssluis. Op een volgend bruggetje, meteen voorbij het veertig jaar oude ruilverkavelingsbosje bij het gemaal Sans Souci, wijst ze naar een smalle toren: Hellum. Het fietspad draait de zuidoever van het meer op. Rechts is de oude verkavelingsvorm…

Als Thallie Huizinga haar erf aan het Schildmeer af fietst, kruist het nieuwe fietspad meteen haar weg. Ze gaat meestal zuidwaarts, het meer ligt links achter een brede rietkraag. Op het fietsbruggetje over het afwateringskanaal van Duurswold tuurt ze over het water. Vissers op de steiger krijgen een vriendelijke groet – net als tegemoetkomende fietsers. Velen kent ze bij naam: haar man was ruim dertig jaar huisarts in Hellum en zelf voert ze al twaalf jaar de stichting aan die zich sterk heeft gemaakt voor het behoud van de nabijgelegen oude Haanssluis. Op een volgend bruggetje, meteen voorbij het veertig jaar oude ruilverkavelingsbosje bij het gemaal Sans Souci, wijst ze naar een smalle toren: Hellum. Het fietspad draait de zuidoever van het meer op. Rechts is de oude verkavelingsvorm te herkennen: smalle opstrekkende heerden. Hier komen eind 2011 de Haansplassen; een natuurgebied waar je (gedeeltelijk) in mag met fluisterbootje, fiets of te voet. Dan worden die patronen van vroeger weer wat afgestoft. Even later komen we bij de Haanssluis. Bouwvakkers staan diep in de prut achter een motorzaag te zwoegen. Even later komen ze met glimmende hoofden verslag uitbrengen van hun restauratiewerk. Toen Jan Huizinga 35 jaar geleden de dokterspraktijk in Hellum overnam, had het landschap een aangename knusheid. Met de ruilverkaveling die al snel plaatsvond, zag Thallie – zonder er toen veel aandacht voor te hebben – een verzakelijking intreden. ‘Als boerendochter had ik wel begrip voor die veranderingen. De polders aan de Dollard waar ik vandaan kom, hebben ook die strakke rechte lijnen. Dat heeft ook een bepaalde schoonheid.’ In 1992 kochten Thallie en haar man de Vossenbult, de vroegere woning van de watermolenaar in het gehucht Oosterpaauwen. Het oude gemaal daar was afgebroken, de watermolen verdwenen, alleen het huis stond er nog. Dat bouwden ze uit tot een vakantiehuis. Twee jaar geleden – na Jans pensionering – zijn ze er helemaal gaan wonen. Het meer en de omgeving vormen voor hen nu een belangrijke bron van genot. In 1998 was er een voorlichtingsavond. De Hellumer dorpszaal zat behoorlijk vol. De aanwezigen luisterden aandachtig naar de plannen om in het kader van de Ecologische Hoofdstructuur veenoermoeras, riet en open water te maken in Midden-Groningen. Toen iemand zei ‘Dan willen we ook weer met de boot naar het dorp varen’, sloeg er een vonk over. Stichting Haansvaart was geboren. Hendrik de Haan liet de vaart halverwege de negentiende eeuw graven (met de hand) om vette klei naar zijn landerijen te halen, zodat de bodem vruchtbaarder werd. Vijftig jaar geleden raakten de vaart plus sluis buiten gebruik door de ruilverkaveling. ‘Ze waren al bezig de sluis vol te storten met zand. De familie Bos, die het sluiswachtershuis in gebruik had als vakantiewoning, zei: laten we de sluis tenminste boven de grond houden.’ Datzelfde gevoel voor historie drijft Thallie en de andere vrijwilligers van de stichting. De Haanssluis is als een van de weinige overbodig geworden sluizen niet geruimd. Een eerste poging om er een rijksmonument van te maken, strandde. Een jaar later lukte het toch. Daarna leek de restauratie stuk te lopen op geld, maar ook dat kreeg de stichting voor elkaar. Met geduld en door steun te zoeken in bestuursnetwerken. Als in 2011 de fietsbrug en de Haansplassen zijn aangelegd, kunnen kano’s en fluisterboten van het meer naar de nieuwe plassen varen. Dan gaat de stichting vrijwilligers werven om de sluis te schutten. Thallie wil zelf ook wel sluiswachter worden: ‘Dat lijkt me hartstikke leuk.’
Het Rondje Schildmeer fietsen? Kijk op www.ophetland.eu