Veranderingen brengen een flashback met zich mee. In landschappen zijn ze doorgaans cyclisch: waar nu de IJsselmeerpolders zijn, lag voor de tijd van de Zuiderzee ook al land; het meer van het Groningse woningbouwplan Meerstad was al eerder een waterrijk gebied.

De flashback is niet alleen voorbehouden aan de ‘landschap- en natuurherstellers’. Ook de projectontwikkelaar ontwikkelt vaak onvermoed een flashback, zelfs al denkt hij aan een flashforward te werken.
Alle voorgaande afleveringen in deze rubriek waren ‘herinneringen’ aan hoe het was. Alleen konden we het ons niet herinneren, omdat we het niet wisten. Zonder enige historische belangstelling komen we in het verklaren van het landschap niet verder dan het idee dat het huidige beeld al eeuwen bestaat en nog eeuwig zal voortbestaan.
Nog wat voorbeelden: in de Romeinse tijd bevond zich op en tussen de terpen een drukke en levendige samenleving met een grotere bewoningsdichtheid dan nu; zandlandschappen werden in de nieuwe steentijd (11.000 v. Chr.) op veel plekken talrijker bewoond dan nu. …

Wij willen onze journalistiek zo open mogelijk houden omdat we onze liefde voor het Noorden graag met iedereen delen. Om deze onafhankelijke journalistiek mogelijk te maken, investeren wij veel tijd. Wij hebben lezers nodig om dit te kunnen blijven doen. Voor slechts €57,50 per jaar kun je ons steunen en krijg je vier keer per jaar ons tijdschrift opgestuurd.