Wie aan onze kust denkt, ziet blonde duinen met veel strand en een witgekuifde branding. De nationale westkust heeft weinig dijk, waardoor we als eerste aan duinen denken wanneer we het over de kust hebben.
Het lezersgebied van Noorderbreedte heeft een lange kustlijn met juist veel dijk, onderbroken door idyllische stadjes en de twee zeehavens Harlingen en Delfzijl. Denken wij in het Nóórden aan de kust dan verplaatsen we ons in gedachte al gauw naar de dijk. Van de duinen zijn wij ons pas bewust als we oversteken naar een eiland. Van het strandleven op een zomerse dag hebben wij een duidelijk beeld, maar hoe ziet recreëren op een dijk eruit? Hoe benut de bezoeker zo’n eenvoudige grondvorm, opgetrokken uit zand, klei en basalt?
Wij zijn op een mooie zomerdag de IJsselmeer- en Waddenkust eens langsgereden, nieuwsgierig naar dijkbeelden en recreatie op en aan de dijk. Wij kregen zoveel fraais voor de lens, dat wij onze rubriek hebben opgezet als beeldverhaal.
Op de Seedyk bij Molkwerum, drie kilometer boven Stavoren, heb je een mooi uitzicht over het IJsselmeer. Over honderd meter is de dijk gemaaid. Achter het hek wordt het gras verder kort gehouden door schapen. Er staat één bankje. Tegen een oude strekdam, nog uit de tijd van de Zuiderzee, ligt een klein strandje. Allemaal onderdelen in een klein arrangement met een indrukwekkend vergezicht. Binnendijks ligt een terrein met stacaravans, waarvan de bewoners dagelijks de dijk overgaan om te zwemmen, te surfen of alleen wat uit te waaien.
Kortom, compleet volmaakt.
Even ten zuiden van Hindeloopen is de dijk druk maar gezellig bevolkt. Ook hier beperkt het beheer zich tot maaien. Er staat zelfs geen bankje. Het pad op de dijkkruin is niet meer dan een in de graszode uitgesleten goot. Als fietser, wandelaar of surfer heb je genoeg aan wat je er aantreft: de dijk, het water en het fantastische zicht op ‘zee’ en op Hindeloopen.
Direct ten zuiden van Harlingen is de zeedijk een boulevard geworden. Het geasfalteerde buitentalud is beheersweg en wandelpromenade tegelijk. Bij het monument De Stenen Man (de tweehoofdige Caspar de Robles) kun je over de dijk, evenals vijfhonderd meter zuidelijker bij het dijkpaviljoen ’t Zilt. Er is flink met zand gesleept om de bezoeker een duingevoel te geven. Zelfs de kruin van de dijk ontkomt niet aan duinvorming. Het strand heeft een flinke lengte, maar is ook weer geen badstrand. Daarvoor is het donkere water te slibrijk. Wadwater is geen badwater.
De paviljoens
Toen het IJsselmeer nog Zuiderzee was, bestond er bij Hindeloopen een druk strandleven rondom een juweel van een paviljoen.
Badpaviljoen Buijs (1913) was in heel Friesland een begrip. In de loop der jaren is de verfijnde, bijna oosterse, architectuur van het paviljoen door verbouwingen verloren gegaan. Nu ligt het er verlaten en vergeten bij. Als een schip dat op de dijk gelopen is.
Is er niet iemand met geld en lef die het oorspronkelijke gebouw weer wil opbouwen?
Het dijkstrand van Harlingen kreeg in 2002 een strandpaviljoen, gebouwd op de fundamenten van het voormalige zwembadgebouw. Het heeft vanaf de opening steeds meer mensen getrokken. Wat niet verwonderlijk is omdat je als bezoeker het gevoel krijgt in een strandtent op een Waddeneiland te zitten. Het bespaart je een bootreis, terwijl je wel leuk naar de vertrekkende en binnenkomende veerboten kunt kijken.
Delfzijl heeft een wat eigenzinnig paviljoen: een open constructie van stalen spanten, geflankeerd door zes huisjes die een betonnen vloer insluiten. In de huisjes zit sanitair en snoepverkoop. Het geheel wordt ‘strandpodium’ genoemd. Op de achtergrond het Eemshotel, waar je boven de zee kunt overnachten.
De stadsblik
Hoe manifesteren de stadsranden zich in de blik van de dijkrecreant? Van Hindeloopen kunnen we zeggen dat het dijkbeeld romantisch wordt afgesloten door het oude pittoreske stadsbeeld. Bij Harlingen verdwijnt de dijk in het beeld van een compacte oude stad, vermengd met levendige beelden van de kleine zeevaart.
De geasfalteerde dijkkruin, de zeepromenade van Delfzijl, ten slotte, gaat met fleurig en fier vlagvertoon over in de moderne zeehaven die Delfzijl, ondanks krimp en crisis, nog altijd is.
We hebben de dijkronde in anderhalve dag gereden. De oogst aan foto’s en waarnemingen was veel groter dan we in dit verhaal kwijt konden. Bovendien ontbreekt het verhaal van de grootste dijklengte, die tussen Harlingen en Delfzijl. Dat is de lengte waarlangs een aantal gemeenten nog altijd plannen voor activiteiten rondom dijken zou willen uitvoeren.
Ook over die nieuwe ambities moet geschreven worden.
