Met vierhonderd schapen houden de Herders van Balloo een model-kringloop in stand. Engrienetsiis ging op culinaire expeditie, maar raakte bijkans bevangen door de mystiek van het Balloërveld.
Gaan jullie mee? vraagt herder Marianne Duinkerken aan haar vierhonderd schapen en jawel, daar gaan ze. Een enkele achterblijver laat zich door hond Lena overtuigen om mee te lopen. Ga er maar achter, moedigt Duinkerken de hond aan. Geen commando’s, geen gedril. Met zachte stem drijft Duinkerken haar dieren over het Balloërveld, vierhonderd hectare heideland in Midden-Drenthe.
Vandaag lijkt het Balloërveld oneindig: mist en toverachtig zonlicht maken de horizon onzichtbaar. Prachtig, hè, zegt de herder. Op een dag als deze kan er van alles zijn, daar in de mist. Ze wijst op middeleeuwse karrensporen en prehistorische raatakkers en grafheuvels. Zeven dagen per week weiden de Drentse heideschapen hier. Zes dagen per week onderhouden ze de heide met Marianne Duinkerken, op zondag met haar partner Albert Koopman.
Paars sportbroekje
Duinkerken kan de horizon dromen: heide en bos tot zover het oog reikt – alleen de kerktoren van de Jacobuskerk in Rolde als herinnering aan wat er nog meer is. Ze had al genoeg meegemaakt om drie mensenlevens mee te vullen, toen ze hier over het zandpad fietste en er ineens een man in een hemd en paars sportbroekje voor haar stond. Heb je ook een ram gezien? vroeg hij. Dat had ze niet, maar het gesprek dat volgde was zo interessant, dat ze de herder ’s avonds toch nog even opzocht om te vragen naar het lot van de ram.
Albert Koopman was toen al ruim twintig jaar herder op het Balloërveld met een grote koppel Drentse heideschapen. Ze bleef, maar samen de kudde hoeden werkte niet. Dus daar ging ze in haar eentje het veld op met duizend schapen onder haar hoede, zonder hond en met enkel een kloetschuppe (‘kluitenwerpstok’) in de hand. Niet eenvoudig, want de schapen lopen in Gasteren voor je het weet.
Wolatelier
Gewend haar eigen boterham te verdienen, opende ze een wolatelier bij de schaapskooi. Ze zorgde voor publieksactiviteiten en met haar achtergrond als beeldend kunstenaar zette ze een stevige artistieke koers uit voor de workshops. Een grote brand legde in 2011 de hele kooi in de as en bracht het herderskoppel terug bij af.
De kooi werd herbouwd, een nieuw wolatelier en beheerderswoning verrezen, en als Koopman binnenkort aan zijn heup geholpen is, lacht de toekomst hun weer toe. Koopman zorgt voor de rammen die in omringende natuurreservaten lopen. Hij brengt daar 350 stuks mannelijke dieren groot voor het vlees, de wol en de hoorns.
Schapensalami
Betoverd als we zijn door het licht, de mist, de heide en de dieren vergeten we bijna dat we op culinaire expeditie zijn hier in Balloo. Het ging over vlees, immers. Schapensalami, een droog worstje met een mooi witgeschimmeld velletje. En koteletjes, ribbetjes en lamsworstjes. Sinds slager John zich om het vlees van de kudde bekommert, ligt de koeling er goddelijk bij in Balloo – en van Assen tot Amsterdam. Slow Food nam het vlees op in de Ark van de Smaak, lang geleden al, vóór hele beesten eten en locavorisme in de mode raakten.
Niets gaat verloren hier. De wol is geliefd onder breiers en vilters, de hoorns worden als object verkocht of gesneden als knopen en lepels, en al het vlees is voor consumptie. Ook dat van de jonge dieren die niet bij de kudde kunnen blijven – al is het eigenlijk te duur die kleintjes te laten slachten. Het hele jaar loopt de kudde buiten, ook als straks in maart de eerste lammetjes geboren worden. Vanaf dag een gaan ze mee met de kudde. Alleen dieren die weten te volgen, kunnen blijven.
Blubber
Mensen die stapeldol op schapen zijn, begrijpt Duinkerken niet zo goed. Schapen zijn niet aanhankelijk, je zult er nooit een dankjewel van krijgen. Goed, straks met al die spelende lammetjes, dat is mooi. Of als de rammen bij de kudde zijn en de ooien verleiden, prachtig. Maar zodra ze even de ogen sluit, zetten de schapen het op een lopen. Dan komt hond Lena haar wakker maken om ze weer bij elkaar te drijven.
De mist en het ploeterende zonnetje leggen een witgouden filter over het Balloërveld en Duinkerkens herdersbestaan. We waden enkeldiep door de blubber achter de kudde aan en dromen van hoe het zou zijn – zo, dit te leven. Morgen loopt ze hier ook. Als het regent eet ze haar broodje schapensalami in de beschutting van haar grote groene wollen capuchon.
