Wie het nog niet weet, uit de media of van horen zeggen, kan het zien aan de metershoge ijzeren vogel op het erf van Murk Nijdam. De 61-jarige veehouder uit het Friese Wommels is gek op grutto’s. Murk maakte het gruttobeeld zelf, nadat hij in 2016 de nationale Gruttoprijs had gewonnen van Vogelbescherming Nederland.
Van kindsbeen af houdt de boer al van weidevogels. En zíj weten hem te vinden, zeker sinds hij in 2005 een plasdras groef. Een ondiepe poel waar weidevogels graag in overnachten, pootjes nat, maar buik droog.
Van grutto’s houdt Murk Nijdam in het bijzonder. Alleen het geluid al, van die oranjebruine steltloper tijdens de baltsvlucht. Grutto, grutto, zo klinkt het. Schitterend ook dat het overgrote deel van de grutto’s Nederland uitkiest om te nestelen en te broeden. Het leverde het dier in 2015 de titel nationale vogel op, van het Nederlandse publiek.
Skries, heet de vogel in Friesland. Murk heeft zijn bedrijfsvoering op hem afgestemd. Geen grootschalig, intensief geboer bij hem. Dertig koeien, that’s it. De weilanden van Murk staan in het voorjaar vol kruidenrijk gras waar de gruttokuikens op hun hoge pootjes doorheen kunnen waggelen en genoeg eten en beschutting vinden. Nijdam maait pas als het vogelvolk alweer koers heeft gezet naar Afrika.
In 2013 telde hij wel 132 paren. Een record dat niet meer werd geëvenaard. Want ook bij Murk is te merken dat de grutto het moeilijk heeft. Tegenwoordig schommelt het aantal nesten bij hem rond de tachtig. Moderne landbouwmethodes en ook grondpredatoren als vossen, kraaien en marters, bedreigen de vogel, nationaal symbool of niet.
Murk, die geen kinderen heeft, laat het er niet bij zitten en neemt drastische maatregelen. Hij heeft de grutto tot zijn erfgenaam gemaakt. Nu al, alive en kicking, draagt hij zijn land over aan Agrarisch Natuurfonds Fryslân (ANF), een stichting die in 2017 werd opgericht. ANF wil grond kopen van boeren en onder de noemer Gruttoland overal veilige en voedselrijke gruttoparadijsjes maken. Particulieren, bedrijven en instanties kunnen een of meerdere meters weide adopteren.
ANF heeft eerst de handen vol aan Murk. Van zijn ruim veertig hectare heeft het fonds nu 3,2 hectare in bezit. Overname van de volgende 3,5 is bijna rond en voor nog eens zes hectare is het geld voor de helft binnen. 4500 donateurs hebben tot nu toe de portemonnee getrokken.
Murk en talloze vrijwilligers hebben de afgelopen twee jaar hard gewerkt om in Wommels het verhaal van de grutto en andere weidevogels nog beter te kunnen vertellen. Er zijn vier nieuwe vogelkijkhutten gerealiseerd, een toegangspad, een informatiecentrum en nieuwe met groen overdekte parkeerplekken. De plasdras is ook vernieuwd en nu maar liefst twee hectare groot. Corona bepaalt de agenda nog, maar Nijdam is klaar voor het ontvangen van misschien wel vierduizend vogelvrienden per jaar, bijna vier keer zoveel bezoekers als eerder.
Zelf blijft hij in de oude boerderij wonen, waar hij is geboren en getogen. Wel komt er op de parkeerplaats nog een hokje voor hem met een toilet, een koffiezetapparaat, een koelkast en een frituurpan. ‘Murks keet’ wordt het hok al genoemd, de boer kan van daaruit mooi alle gasten ontvangen en zelf ook genieten van de vogels. Een brede deur, die moet er wel in, heeft hij bedongen: ‘Dan kan ik er op termijn ook nog naar binnen met een scootmobiel.’
www.agrarischnatuurfondsfryslan.nl
Meer foto’s van Murk Nijdam bekijken? Klik dan hier, om de fotoserie van Gea Schenk uit NB#4 2017 te bekijken. Of juist nog wat verder lezen over Murk? In 2016 ging Noorderbreedte al eens bij hem langs.
