Rieja Raven blikt terug op haar vorig jaar verschenen stuk over welke coronalessen we kunnen trekken uit het Bargerveen, het decor van kunstmanifestatie Into Nature. De belangrijkste blijft fier overeind staan: wees veerkrachtig.

De symbiose tussen kunst en landschap is het handelsmerk van Into Nature. Vorige zomer waren we in de ban van de coronacrisis, dus kon ook de symbiose niet doorgaan.

Navid Nuur, 52°40’36.6″N 6°59’50.4″E (foto heleen haijtema)

De kunstmanifestatie zou in 2020 plaatsvinden in het Bargerveen. Voor Noorderbreedte schreef ik toen een artikel met ‘coronalessen uit de geschiedenis van het veengebied’. De geschiedenis en het landschap zelf hebben immers al zoveel te bieden, veel meer dan alleen het decor zijn voor kunst, hoe geschikt ze daar ook voor zijn.
Hoogveen is een voorbeeld van veerkracht. Iedereen die er weleens over­heen is gelopen, weet dat het letterlijk veert onder je voeten.

Maurice Meewisse, 52°41’04.4″N 7°00’16.5″E (foto heleen haijtema)

Eén van de lessen was dan ook dat blijven veren een goed idee is: laat je niet uit het veld slaan en zoek naar creatieve uitwegen.

Nu de pandemie zich langzaam beter laat controleren, is een enorm natuurgebied de perfecte plek om op een veilige manier land art te zien. Into Nature liet zich niet uit het veld slaan en in de zomer van 2021 staan de kunst­werken alsnog in het veenreservaat. Ook kunst kan veerkracht verbeelden: in kunst kun je leegte ervaren, je kunt er grenzen in zien, of juist een nieuw perspectief.
Hadden we vorig jaar gehoopt dat we tegen deze tijd wel bij het ‘nieuwe normaal’ aangeland zouden zijn, nu zien we dat niets minder waar is. We blijven worstelen, maar steeds met nieuwe energie.

Semâ Bekirović, 52°41’41.8″N 7°01’33.6″E (foto heleen haijtema)

Langste palindroom

Achttien kunstenaars uit alle windstreken maakten voor Into Nature een werk dat geïnspireerd is op het hoogveengebied, met als thema new energy. Energielandschap plus Bargerveen is vervening, net als 1 + 1 = 2. Vervening is letterlijk energielandschap, want hier is met energie in de vorm van spierkracht en machinekracht energie gewonnen, zoals turf voor in de kachel.
In de eeuwen daarvoor was het mysterieuze hoogveen ‘land dat niet te betreden is en water dat niet te bevaren is’, aldus Tacitus. Dit onbegaanbare land transformeerde in enkele decennia tot een rechtlijnig energielandschap. Nu ligt het er opnieuw ogenschijnlijk onaan­geroerd bij en stellen natuurbeschermers alles in het werk om het veenmos nieuw le­ven in te blazen. De cirkel is rond, zou je kun­nen zeggen.
Het neonwerk van Chaim van Luit (2021) dat op Into Nature te zien is, deed me denken aan deze cirkel. Het is gemaakt met het lang­ste palindroom ooit als uitgangspunt. De kunstenaar gebruikt het water als een spiegel, de natuur maakt de zin én de cirkel, compleet. Het palindroom luidt ‘in girum imus nocte et consumimur igni’, oftewel: ‘wij dolen rond in de nacht en worden door vuur verteerd’. Een zin zo mysterieus en verzwelgend als het veen zelf.

Roger Hiorns, 52°40’40.0″N 7°00’23.9″E (foto heleen haijtema)

Natuurgeweld

Ook natuurgeweld is energie. In de zomer van 2021 laat Covid-19 ons nog niet los, maar dat is niet alles. Natuurrampen voltrekken zich in landen om ons heen en komen steeds dichterbij. In Turkije, Griekenland en op de Balkan staat de wereld in brand, terwijl in Duitsland en België de wereld onder water staat. Grote woorden als ‘apocalyptisch’ verschijnen op de voorpagina van de krant.
Hier dacht ik aan toen ik het kunstwerk Performing a Landscape (2020) van Jan Robert Leegte zag op Into Nature. Het is een video-installatie in een zeecontainer. Kunstmatige intelligentie genereert een storm met wind, te zien via projecties en video. Het is alsof je de storm gadeslaat van onder water, terwijl bomen en wolken boven je tekeergaan in de wind. Het is een capsule in tijd en ruimte, waar­in natuurkracht het voor het zeggen heeft. Het vervreemdende perspectief versterkt dit effect. Het dwingt respect af voor na­tuurkracht. Desolaat, onherbergzaam, je kunt je eraan overgeleverd voelen. Aan de andere kant voel ik me er ambivalent en bijna ongemakkelijk bij dat juist een landschapssi­mulatie, maakbaarheid door de mens in opti­ma forma, de kracht van de natuur zo dichtbij laat komen.

Nina Canell, 52°42’07.9″N 7°01’33.8″E (foto heleen haijtema)

Accepteer dat je niet alles in de hand hebt, want een crisis komt altijd onverwacht,

was een andere les die ik vorig jaar noteerde. Lukt ons dat, in deze raadselachtige tijden?
En moeten we niet juist eindelijk iets dóén?

Op de foto’s staan vijf kunstwerken van kunstenaars die exposeren tijdens Into Nature. Achter de naam van de kunstenaar staan de exacte coordinaten van het kunstwerk in het Bargerveen vermeld.


Into Nature is nog tot en met 24 oktober 2021 te bezichtigen. Als 
Noorderbreedteabonnee koop je online tickets met 25 procent
korting. Ga naar intonature.net/tickets en gebruik de kortingscode NB2021.