De symbiose tussen kunst en landschap is het handelsmerk van Into Nature. Vorige zomer waren we in de ban van de coronacrisis, dus kon ook de symbiose niet doorgaan.
De kunstmanifestatie zou in 2020 plaatsvinden in het Bargerveen. Voor Noorderbreedte schreef ik toen een artikel met ‘coronalessen uit de geschiedenis van het veengebied’. De geschiedenis en het landschap zelf hebben immers al zoveel te bieden, veel meer dan alleen het decor zijn voor kunst, hoe geschikt ze daar ook voor zijn.
Hoogveen is een voorbeeld van veerkracht. Iedereen die er weleens overheen is gelopen, weet dat het letterlijk veert onder je voeten.
Eén van de lessen was dan ook dat blijven veren een goed idee is: laat je niet uit het veld slaan en zoek naar creatieve uitwegen.
Nu de pandemie zich
langzaam beter laat controleren, is een enorm natuurgebied de perfecte plek om
op een veilige manier land art te zien. Into Nature liet zich
niet uit het veld slaan en in de zomer van 2021 staan de kunstwerken alsnog in
het veenreservaat. Ook kunst kan veerkracht verbeelden: in kunst kun je leegte
ervaren, je kunt er grenzen in zien, of juist een nieuw perspectief.
Hadden
we vorig jaar gehoopt dat we tegen deze tijd wel bij het ‘nieuwe normaal’
aangeland zouden zijn, nu zien we dat niets minder waar is. We blijven
worstelen, maar steeds met nieuwe energie.
Langste palindroom
Achttien kunstenaars uit alle windstreken maakten voor Into
Nature een werk dat geïnspireerd is op het hoogveengebied, met als thema new
energy. Energielandschap plus Bargerveen is vervening, net als 1 + 1 = 2.
Vervening is letterlijk energielandschap, want hier is met energie in de vorm
van spierkracht en machinekracht energie gewonnen, zoals turf voor in de
kachel.
In de eeuwen daarvoor was het mysterieuze hoogveen ‘land dat niet te betreden
is en water dat niet te bevaren is’, aldus Tacitus. Dit onbegaanbare land
transformeerde in enkele decennia tot een rechtlijnig energielandschap. Nu ligt
het er opnieuw ogenschijnlijk onaangeroerd bij en stellen natuurbeschermers
alles in het werk om het veenmos nieuw leven in te blazen. De cirkel is rond,
zou je kunnen zeggen.
Het neonwerk van Chaim van Luit (2021) dat op Into Nature te zien is,
deed me denken aan deze cirkel. Het is gemaakt met het langste palindroom ooit
als uitgangspunt. De kunstenaar gebruikt het water als een spiegel, de natuur
maakt de zin én de cirkel, compleet. Het palindroom luidt ‘in girum imus
nocte et consumimur igni’, oftewel: ‘wij dolen rond in de nacht en worden
door vuur verteerd’. Een zin zo mysterieus en verzwelgend als het veen zelf.
Natuurgeweld
Ook natuurgeweld is energie. In de zomer van 2021 laat Covid-19 ons nog niet los, maar dat is niet alles. Natuurrampen voltrekken zich in landen om ons heen en komen steeds dichterbij. In Turkije, Griekenland en op de Balkan staat de wereld in brand, terwijl in Duitsland en België de wereld onder water staat. Grote woorden als ‘apocalyptisch’ verschijnen op de voorpagina van de krant.
Hier dacht ik aan toen ik het kunstwerk Performing a Landscape (2020) van Jan Robert Leegte zag op Into Nature. Het is een video-installatie in een zeecontainer. Kunstmatige intelligentie genereert een storm met wind, te zien via projecties en video. Het is alsof je de storm gadeslaat van onder water, terwijl bomen en wolken boven je tekeergaan in de wind. Het is een capsule in tijd en ruimte, waarin natuurkracht het voor het zeggen heeft. Het vervreemdende perspectief versterkt dit effect. Het dwingt respect af voor natuurkracht. Desolaat, onherbergzaam, je kunt je eraan overgeleverd voelen. Aan de andere kant voel ik me er ambivalent en bijna ongemakkelijk bij dat juist een landschapssimulatie, maakbaarheid door de mens in optima forma, de kracht van de natuur zo dichtbij laat komen.
Accepteer dat je niet alles in de hand hebt, want een crisis komt altijd onverwacht,
was een andere les die ik vorig jaar noteerde. Lukt ons dat, in deze raadselachtige tijden?
En moeten we niet juist eindelijk iets dóén?
Op de foto’s staan vijf kunstwerken van kunstenaars die exposeren tijdens Into Nature. Achter de naam van de kunstenaar staan de exacte coordinaten van het kunstwerk in het Bargerveen vermeld.
Into Nature is nog tot en met 24 oktober 2021 te bezichtigen. Als
Noorderbreedteabonnee koop je online tickets met 25 procent
korting. Ga naar intonature.net/tickets en gebruik de kortingscode NB2021.
