In de gemeenschap ‘13 de mayo’ verbouwen vijftien boeren genetisch gemodificeerde soja. Ze moesten de zaden inkopen bij het Amerikaanse bedrijf Monsanto en in slechts twee jaar hebben ze een grote schuld van twintigduizend euro opgebouwd. Zeven van hen moesten hun land alweer verkopen om hun schuld af te lossen.

Een verlaten huis midden in een sojaveld is het laatste overblijfsel van de Olimpia-gemeenschap, die tot enkele jaren geleden het thuis was van meer dan vijftig families

Sinds de landbouwmechanisatie is schaalvergroting wereldwijd een beproefd middel om de productiviteit te verhogen. Door middel van ruilverkaveling werden in Nederland de ooit versnipperde, kleine landbouwpercelen herverdeeld en samengevoegd. De infrastructuur werd hierop aangepast en er ontstond een productief agrarisch landschap.

Een boer schiet een lichtkogel af om de gemeenschap te waarschuwen dat er in de buurt met gif gespoten wordt. Daarop bezetten bewoners het sojaveld om dit te stoppen

Dit proces verloopt echter niet overal zo relatief vlekkeloos als in Nederland. Er zijn ook plekken in de wereld waar het land van kleine boeren zonder hun instemming onteigend wordt. Paraguay is daarvan een voorbeeld. Het land heeft de dubieuze eer van de meest ongelijke verdeling van landeigendom ter wereld. Deze situatie is historisch terug te voeren op de negentiende-eeuwse oorlog met Brazilië, Argentinië en Uruguay. Vanwege de dramatische toestand van de economie werd na deze oorlog veel land geprivatiseerd. Een groot deel ervan viel in buitenlandse handen. Een eeuw later kwam er nog een schep bovenop, toen de dictatoriale overheid het resterende land in staatsbezit, eigenlijk bedoeld voor kleine boeren, aan machthebbers en hun familie schonk.

Landloze boeren van de gemeenschap Maria Auxiliadora kamperen voor het Instituut voor Landontwikkeling. Ze eisen grond om op te werken. Ze verklaren dat de politie hen zonder kennisgeving gedwongen heeft geëvacueerd, nadat een sojaplantage-eigenaar het eigendom opeiste van de grond waarop deze boeren al meer dan twintig jaar woonden

In het oosten van Paraguay wordt het land nu vooral gebruikt voor de verbouw van soja. Land van kleine boeren wordt er nog steeds met regelmaat geannexeerd door grote bedrijven, onder meer doordat eigendomsrechten onder de corrupte overheid niet goed vastgelegd zijn. Dit gebeurt ook met grond die al generatieslang door dezelfde families wordt bewerkt. Boeren strijden voor een eerlijker verdeling van het land en het behoud van kleinschalige, traditionele landbouw. Ze verzetten zich tegen de giftige monocultuur van grote bedrijven, die het land uitputten met pesticiden en ontbossing om hun winsten te maximaliseren.

Smeulende resten van de Guayaqui Cuágemeenschap na de gedwongen evacuatie twee dagen eerder. De eigendommen werden in brand gestoken

De Spaanse fotograaf Jordi Ruiz Cirera legde deze dynamiek vast in The United Soya Republic, waarin hij de impact van de intensieve monocultuur in Zuid-Amerika zichtbaar maakt. Zijn werk toont hoe grootschalige landbouw en de wereldwijde vraag naar goedkoop voedsel het leven en werk in lokale gemeenschappen onder druk zetten.  

María Lina Estorales huilt terwijl ze uitlegt hoe 22 families van de kleine gemeenschap Guayaqui Cuá twee dagen eerder gedwongen zijn geëvacueerd door beveiligers van een nabijgelegen veeboerderij samen met lokale politieagenten. Volgens de overheid zijn de gronden eigendom van de staat, maar de grootgrondbezitter claimt het gebied

In deze rubriek spiegelt Noorderlicht-curator Wim Melis de thema’s in Noorderbreedte aan gebeurtenissen en plekken elders.