‘Nederland is hard op weg naar één groot stadland waaraan ook de meest afgelegen streken zich niet kunnen onttrekken.’ Zo schrijft Hans Elerie in het openingsverhaal van dit dossier.
Het is langzamerhand, zelfs in Noord-Nederland met zijn vaak nog scherpe scheidslijnen tussen stadslandschap en dorpslandschap, niet meer mogelijk stad en omliggend platteland uit elkaar te trekken. Fysiek, economisch en cultureel liggen ze steeds meer in elkaars verlengde. Groningen kan niet meer zonder Regiovisie, is als het ware de binnenstad geworden van een verstedelijkt ommeland; Leeuwarden hanteert het begrip ‘stadsregio’ om uit te drukken dat de hoofdstad en zijn wijde omgeving elkaar hard nodig hebben. Steden en dorpen heten in veel beleidspublicaties tegenwoordig knooppunten in stedelijke netwerken. De stad is overal.
Hans Elerie keek voor Noorderbreedte vanuit een antropologisch perspectief naar deze ontwikkeling. In zijn essay ‘De veelzijdige leefwereld van de stadlander’ laat hij zien hoe de versmelting van het urbane en het rurale wordt weerspiegeld in leefstijl en ruimtelijk gedrag.
Qua aanbod van allerlei voorzieningen, qua mate en soort van bebouwing, qua bevolkingsdichtheid en qua bevolkingssamenstelling zijn er nog steeds grote verschillen tussen steden en wat we traditioneel het platteland noemen. Maar in mentaal opzicht zijn de stadjer en de plattelander in elkaar opgegaan, betoogt Hans Elerie. Vrij vertaald: je bent niet langer waar je woont. Hoe je leven eruit ziet is een hoogstindividuele optelsom geworden van diverse activiteiten op diverse plekken. Deze constatering illustreren we met een fotoreportage van het dagelijks leven van een typisch ‘stadlanders’-gezin, gemaakt door Reyer Boxem.
Ondertussen is er de (hoofd)steden in het Noorden veel aan gelegen om in een steeds veranderende maatschappij mee te blijven tellen en zich te onderscheiden van andere steden. In dit dossier geven we een indruk van de ambities van vijf steden.
Gezien willen worden, voortdurend vernieuwen en investeren – vermoeid door alle soms megalomaan klinkende en vaak peperdure plannen vraag je je weleens af waarom steden zich toch altijd zo uitsloven en nooit eens tevreden zijn met zichzelf. Maar het is steden nu eenmaal eigen – een stad is nooit af. En met een ommeland dat steeds bruisender en veelkleuriger wordt, kan de stad zeker niet stilzitten.
