Begraafplaats en lijkhuisje, Prinsenstraat, Leeuwarden

De oude Stadsbegraafplaats van Leeuwarden wist vorig jaar in de finale te komen van het televisieprogramma Restauratie. Naast de vele ingestorte graven en hekwerken, was vooral het voormalige lijkenhuisje hard aan herstel toe. Maar ondanks de enthousiaste inzet van de bevolking ging de hoofdprijs van een miljoen euro aan Leeuwarden voorbij. Toch gloort er hoop voor het Leeuwarder lijkenhuisje.
De begraafplaats dateert van 1830. De bekende tuinarchitect Lucas Pieters Roodbaard (1782-1851) integreerde die met een wandelpark in romantische landschapsstijl. Na zijn dood kwam Roodbaard in zijn eigen ‘begraafpark’ te liggen.
Het lijkenhuisje verscheen pas in 1874 ten tonele, naar een ontwerp van de Leeuwarder stadsarchitect Thomas Romein (1811-1881). Dergelijke lijkenhuisjes stonden tot dan toe alleen bij pesthuizen of gasthuizen, totdat de Wet op Besmettelijke Ziekten van 1872 voorschreef dat elke begraafplaats er een moest hebben. De lijken van mensen met een besmettelijke ziekte kwamen hier afgezonderd te liggen, om verspreiding van deze ziekte te beperken. Het Leeuwarder lijkenhuisje had ook een opbaarruimte, die tevens diende om de baren in op te slaan. Deze dubbelfunctie valt goed terug te zien in het klassieke symmetrische ontwerp.
In 1967 kreeg de begraafplaats de status van rijksmonument, die echter niet tegen verval beschermde. Sinds de sluiting van de begraafplaats in 1969 werden diverse restauratieplannen gemaakt. Maar van uitvoering kwam niet veel terecht, waardoor ongewild het romantische beeld van een stervende begraafplaats is ontstaan, een sfeer die goed past bij het negentiende-eeuwse ontwerp.
Ondanks het mislopen van de felbegeerde miljoen euro, start de gemeente Leeuwarden dit voorjaar toch met de uitvoering van een – soberder – restauratieplan. Zo wil ze voor circa twee ton het bomenbestand terugbrengen in originele staat, drainage aanbrengen onder de paden én het lijkenhuisje restaureren. In het gebouwtje komen enkele basisvoorzieningen zoals een toilet. Verder onderzoekt de gemeente de mogelijkheid om het in te richten als presentatieruimte.