‘Laat de lettergrepen klinke, de taal fan ach en wee, swelge en ferdrinke in ‘n literêre see’. Dat zong de muzikant Jan de Vries uit Oudebildtzijl tijdens zijn optreden in april tijdens de Bildtse week in het talenpaviljoen. Hij schreef een lied speciaal over het Lân fan Taal, begeesterd door zijn liefde en trots voor de Bildtse taal.
Het Bildt organiseerde in het Culturele Hoofdstad-jaar als aardappelhoofdkwartier van Friesland de derde editie van de Bildtse aardappelweek, met het thema: Potatoes Go Wild. Scoren deed de streek met figuren van kunstenaar M.C. Escher die in graanvelden waren gevormd en hele mooie beelden opleverden.
De Vries deed ook mee aan een grote buitendijkse theatervoorstelling en speelde een aantal liedjes bij de opening van het jaar. Hij was zeer onder de indruk van de animo in zijn streek om de Bildtse cultuur in 2018 in de kijker te zetten. Volgens hem was er dit jaar veel meer activiteit rond de Bildtse taal en cultuur. ,,Sâgst dat die trots onder de mînsen d’r is en ok blyft, ‘n Bilkert blyft ‘n Bilkert.’’
Waadhoeke
Vorig jaar werd de gemeente Het Bildt opgeheven, om op te gaan in de ni…
‘Laat de lettergrepen klinke, de taal fan ach en wee, swelge en ferdrinke in ‘n literêre see’. Dat zong de muzikant Jan de Vries uit Oudebildtzijl tijdens zijn optreden in april tijdens de Bildtse week in het talenpaviljoen. Hij schreef een lied speciaal over het Lân fan Taal, begeesterd door zijn liefde en trots voor de Bildtse taal.
Het Bildt organiseerde in het Culturele Hoofdstad-jaar als aardappelhoofdkwartier van Friesland de derde editie van de Bildtse aardappelweek, met het thema: Potatoes Go Wild. Scoren deed de streek met figuren van kunstenaar M.C. Escher die in graanvelden waren gevormd en hele mooie beelden opleverden.
De Vries deed ook mee aan een grote buitendijkse theatervoorstelling en speelde een aantal liedjes bij de opening van het jaar. Hij was zeer onder de indruk van de animo in zijn streek om de Bildtse cultuur in 2018 in de kijker te zetten. Volgens hem was er dit jaar veel meer activiteit rond de Bildtse taal en cultuur. ,,Sâgst dat die trots onder de mînsen d’r is en ok blyft, ‘n Bilkert blyft ‘n Bilkert.’’
Waadhoeke
Vorig jaar werd de gemeente Het Bildt opgeheven, om op te gaan in de nieuwe gemeente Waadhoeke. Onder de inwoners van het Bildt was zeer veel weerstand tegen de herindeling. Maar dat zorgde denkt De Vries juist voor meer betrokkenheid van de hechte gemeenschap bij Culturele Hoofdstad. ,,Een kat in het nauw maakt rare sprongen, dat idee had ik wel ‘n bitsy. Bliksem, de boel wort opheven en elkeneen staat op skerp.’’
Met het allerlaatste besluit van de gemeenteraad werd het Bildt als naam van de streek vastgelegd. Een aanvraag van de gemeente om de taal officieel te erkennen, wees de regering echter af. De Vries: ,,Dat ut als streek op de kaart staat is denk ik wel belangryk.’’
De herindeling zal in elk geval vanwege de politieke gevolgen en betekenis nog lang een gevoelig thema zijn in de streek. ,,Foor my persoonlik gaat het meer om ut ferdwinen fan seggenskap fan burgers dan dat ik dat heel erg fyn foor de taal, de streek en de Bilkerts. Dat blyft op sich wel’’, zegt De Vries beraden. ,,In het Bildt waren vrij korte lijntjes. Konst de mensen dy’t in de politiek saten, hast even in praatsy. De politisy hewwe nou geen binding meer met de streek. Over dyn eigen regio hest niks meer te vertellen.’’
Taalsituatie
Ook de taalsituatie op het Bildt verandert waarneembaar, maar de muzikant denk niet dat de herindeling daar direct invloed op heeft. Hij leerde zelf pas toen hij in Leeuwarden naar de middelbare school ging goed Nederlands en Fries spreken, zegt hij. ,,En nou siest dat d’r amper meer Bildts praten wort op ‘t skoalplain. ‘n Paar kines nag.’’ Er komen kunstenaars en mensen uit het Westen op het Bildt wonen. ,,Maar dat is foor de leefberhyd ok wel goed, dink ik.’’
De Vries denkt dat deze ontwikkelingen doorzetten en dat de Bildtse taal, met nu nog een paar duizend sprekers, in de toekomst op een bepaald moment het loodje zal leggen. ,,Maar ‘t Frys ok. ‘t Sil minder worre’’, zo licht hij dat toe. ,,Ik fyn ‘t leuk om te brúkken. Je motte d’r, dink ik, fan alles an doen om ‘t te behouwen, maar niet met hangen en wurgen. Om levendig te houwen is ‘t belangryk dat d’r soawel in skreven as songen wort as ândere kûnstforms. En soa sien ik dat ‘t nag leeft.’’
Want er gebeurt er nu nog steeds een heleboel in de Bildtse taal en met de geschiedenis: er worden bijvoorbeeld taalcursussen gegeven – de cursusleider is net nog door een jonge docent opgevolgd – er zijn kinderboeken in het Bildts en er is nog steeds een Bildtse krant. De Vries: ,,At ik sien wat d’r in ‘t Bildts útkomt, is dat wel besonder. En siest dat myn generasy ‘t ok overnimt.’’ En positief acht hij ook dat het door social media makkelijker is de Bildtse taal te gebruiken.
Feetwarmers
Ondanks de warme gevoelens die hij voor zijn geboortegrond heeft speelde De Vries met zijn muziekgroep Feetwarmers eerst Engels repertoire. Pas toen ze bij de viering van 500 jaar het Bildt in 2005 – in 1505 werd het gebied ingedijkt – een aantal nummers in de eigen taal gezongen hadden, gingen ze definitief op het Bildts over. ,,At je in band begjinne mot ut allemaal Engels weze, dan kenne je niet in ut Bildts singe. Maar later ontdekst dochs dat ‘t Bildts ‘n hele mooie taal is. En dat mînsen dat waardere, ‘t staat feul dichterbij.’’ Bovendien, liedteksten lenen zich er prachtig voor om mooie woorden te gebruiken die uit de mondelinge taal zijn verdwenen, vindt hij.
Aan de taalweken, waar hij als soloartiest en met de band optrad, heeft hij een goed gevoel overgehouden. ,,Krijst ‘n bepaalde steun fannander. D’r binne soafeul talen en dialekten die’t nag brúkt worre en wer’t mînsen groats op binne. Ok mînsen út Limburg hewwe der weest. Dat is frij feer fort en dochs is elkeneen beraid weest deran met te werken en syn taal te promoaten.’’
Het Bildt heeft zich tussen de andere talen op een mooie manier laten zien, meent De Vries. ,,Ok met de Bildtse aardappelweken. Die stonden in 2018 heel hoog aanschreven. Claudia Woolgar (LF2018-producent) ‘…zei in een speach: ‘Toen ik het zag dacht ik: Bildtse aardappelweken? Allemaal boeren? We zouden toch iets met kunst en cultuur doen? Maar als je ziet wat ze gedaan hebben, hoe ze die taal verbonden hebben aan iets simpels als een aardappel en zoveel belangstelling hebben gekregen, dat is heel knap.’ Dat fon ik wel bysonder hoe’t sij dat zei.’’
