De grutto ken ik van zijn herkenbare roep en de verhalen uit het Friese dorp waar ik opgroeide. In het broedseizoen ging een groep betrokken dorpelingen regelmatig de weilanden in om te kijken hoe het met de grutto’s ging. Stoere, nuchtere, Friese mannen. Maar als ze na een avond monitoren thuiskwamen liepen de tranen ze nog net niet over de wangen. Moedeloos van de kapot gemaaide en leeggeroofde nestjes die ze keer op keer tegenkwamen. Alsmaar tegenslagen voor hun geliefde weidevogel.
Strijd
In Een gruttoparadijs worden al die tegenslagen haarfijn uitgelegd. Het leefgebied van de grutto wordt kleiner en er is steeds minder voedsel te vinden. Daarnaast heeft de vogel last van de drooglegging van weilanden. Elk jaar groeien minder grutto’s op dan wat nodig is voor het voortbestaan van de soort, ondanks de bakken met geld die worden uitgegeven aan beschermende maatregelen, zoals het markeren van nesten, zodat deze niet onder trekkerbanden verdwijnen.
Maar het boek schetst niet enkel een doembeeld. In Idzega werkt een groep boeren, natuurbeheerders en onderzoekers hard aan een toekomst voor de weidevogel. Zo worden plasdrassen aangelegd en worden de weidevogels uitgebreid gemonitord met drones.
De overleving van de grutto’s is grotendeels afhankelijk van het boerenland waarin zij broeden. Een gruttoparadijs is een ode aan welwillende boeren die de verantwoordelijkheid nemen voor het voortbestaan van de vogel. Hettema schetst de strijd die zij voeren voor meer verantwoorde landbouw, waarmee ze de natuur minder proberen te verstoren. Een strijd tegen economische belangen, intensivering en gifstoffen.
Is het al te laat?
Toch is er in het boek ook ruimte voor kritiek. Ondanks mooie initiatieven en veel inzet gaat het namelijk nog steeds niet goed met de grutto. Theunis Piersma, hoogleraar trekvogelecologie, legt in We laten de grutto mooi roepen al uit dat we niet door kunnen gaan met boeren op de oude voet.
Hettema’s verhaal laat je achter met twijfels over de huidige manier van landbouw bedrijven. Over hoe mensen het land naar hun hand zetten, ten koste van andere soorten. Kunnen we, als we alles op alles zetten, de soorten die we kwetsbaar hebben gemaakt nog een toekomst bieden, of is het al te laat?
Een gruttoparadijs schetst hoe deze vraag Idzega in zijn greep houdt. Hoewel de achterflap mij deed vermoeden dat de gemeenschap in het nietige Friese dorp een verhalende rol speelde, is het een informatief en genuanceerd boek dat volledig gewijd is aan de toekomst van de grutto. Een gruttoparadijs is daarom voor weidevogelliefhebbers zeer lezenswaardig.
