Het gaat in de aanloop naar de verkiezingen van Provinciale Staten en de Waterschappen veel over de kwaliteit van natuur en water. In deze slotaflevering trekken we conclusies op grond van de waargenomen feiten van afgelopen veertig jaar. De eerste conclusie is scherp: schoon water is cruciaal zowel voor mensen die het water drinken als voor de natuur. Dieren die leven in de beek en planten aan de oevers hebben geen keus: zij moeten leven met wat er langs stroomt. Wij mensen kunnen nog wat ondernemen tegen vervuiling: onze drinkwaterbedrijven investeren grote bedragen in steeds meer zuiveringsinstallaties.
Onder meer de vegetatie bij de Kappersbult laat zien dat de aanpak van het Waterschap, snelle afvoer van regen, voor de natuur niet vruchtbaar is. Onze landinrichting en het landgebruik (landbouw maar ook zand- en waterwinning) bracht de grondwaterstromen flink in de war. Ook akkers en zelfs onze drinkwatervoorziening beginnen droogtestress te krijgen. Dat moet dus anders. En het kan ook anders. Waterschappen moeten de knop omzetten en water langer vasthouden in het landschap en niet alleen opdat de stad Groningen droge voeten houdt.
In de Storymaps hebben we steeds ook de natuurlijke watersystemen in beeld gebracht. De diepe en ondiepere grondwaterstromen die door de keileemplaten hun weg vinden, geven vegetatie en plant en diersoorten kans van bestaan. Waar bijvoorbeeld gegraven sloten en kanalen die stromen verstoren, leggen ze veelal het loodje. Dat gaat crescendo de verkeerde kant op als het water dat wel langs stroomt bovendien vervuild is met mest en/of gewasbeschermingsmiddelen. Daarom is respect voor de grondwaterstromen alleen niet genoeg om de natuurwaarden overeind te houden. We zullen echt moeten zorgen dat het water schoon is.
In de wetenschappelijke waarnemingen van de vegetatie is een-op-een terug te zien wanneer het mestbeleid landelijk veranderde en boeren van elders hun mestoverschot naar Drenthe zijn gaan brengen omdat hier nog ruimte was om het uit te rijden. De meststort in het Drentsche Aa-gebied is een verdienmodel geworden dat lijnrecht inwerkt tegen de investeringen in natuurherstel. De provincie, die al dat natuurherstel betaalt, heeft dit jarenlang niet doorzien of ten onrechte geaccepteerd. Veel publiek geld is hierdoor weggegooid. Dat is wel iets om voor ogen te houden als je gaat stemmen.
Hoe nu verder? In de zes storymaps is te lezen hoe natuurherstel wel kan werken. In de Drentsche Aa hebben we langjarig ervaring met beheer en inrichtingsmaatregelen. Vernatting van het beeklandschap is zowel voor de natuur als voor de waterbalans en de veerkracht van het landschap zinvol en nodig. Hier en daar een slootje dempen is niet genoeg, het herstel moet fundamenteler en aansluiten bij de natuurlijke waterstromen. Natuurherstel is vakwerk want in de bovenlopen werkt het anders dan in de middellopen of benedenloops. En om succes te behalen moet je een langere adem hebben dan de vier jaar uit de politiek bestuurlijke werkelijkheid.
Onze reeks wandelingen brengt gelukkig ook goed nieuws voor bestuurders die graag willen ‘scoren’ bij verkiezingen: met natuurbeheer in de Drentsche Aa valt geld te verdienen. Door de venige beekdalen te vernatten blijft CO2 in de bodem en kan de klimaatverandering afgeremd worden. Noorderbreedte gaat je niet vertellen wat je moet stemmen. Maar toch volgt hier wel een advies: laat veel schoon water spoelen door de verkiezingsprogramma’s als je die leest en denk daaraan als je in het stemhokje staat.
Op een rij
In 1982, 1995 en 2015 brachten Groningse ecologen en ecohydrologen Jan Bakker, Henk Everts, Ab Grootjans en Piet Schipper de vegetatieontwikkelingen in heel het Drentsche Aa-gebied in kaart. Noorderbreedte neemt je in deze rubriek mee in het kielzog van deze wetenschappers naar opmerkelijke conclusies.
De storymaps zijn gemaakt door Niels Grootjans en Jeroen Tolsma. Op hun website Landschap In Detail kun je zien hoe ze de berg wetenschappelijke bevindingen ombouwden tot een fraaie wandeling zodat je vanuit je luie stoel kunt meegenieten en de feiten tot je kunt nemen. Wil je het hele onderzoek bekijken, download het dan hier. In het decembernummer bracht Noorderbreedte voor haar abonnees een overzichtsartikel over de natuurontwikkeling in het hele Drentsche Aa-gebied. Abonneer je hier.
