Wie had ooit gedacht dat het zou gebeuren: een revival van de jaren zeventig. Het rijtjeshuis in de bloemkoolwijk – door architect Carel Weber ooit getypeerd als de ‘nieuwe truttigheid’ – gaat dit jaar vast door voor het toppunt van hip.
Bloemkoolwijk
Over de bloemkoolwijk verscheen een mooi onderzoek van TUDelft en Bouwfonds. De naam ‘bloemkoolwijk’ verwijst naar ‘de stedenbouwkundige structuur van de wijk, waarin woonbuurten als “bloemkoolroosjes” aan een vertakkende wegenstructuur zijn gekoppeld’. Maar liefst twintig procent van de Nederlandse huizen staat in zo’n wijk. De onderzoekers waren vooral benieuwd of het concept van de bloemkoolwijk achterhaald is of dat het nog aanknopingspunten voor toekomstige woonwijken biedt.
Ze onderzochten tien bloemkoolwijken, waaronder drie in het Noorden: de oudste bloemkoolwijk van Nederland Emmerhout in Emmen (gebouwd tussen 1965 en 1973), Baggelhuizen in Assen (1969-1976) en Beijum-Oost in Groningen (1981-1987). Een opvallende uitkomst is het verschil in waardering door vakmen…
Wie had ooit gedacht dat het zou gebeuren: een revival van de jaren zeventig. Het rijtjeshuis in de bloemkoolwijk – door architect Carel Weber ooit getypeerd als de ‘nieuwe truttigheid’ – gaat dit jaar vast door voor het toppunt van hip.
Bloemkoolwijk
Over de bloemkoolwijk verscheen een mooi onderzoek van TUDelft en Bouwfonds. De naam ‘bloemkoolwijk’ verwijst naar ‘de stedenbouwkundige structuur van de wijk, waarin woonbuurten als “bloemkoolroosjes” aan een vertakkende wegenstructuur zijn gekoppeld’. Maar liefst twintig procent van de Nederlandse huizen staat in zo’n wijk. De onderzoekers waren vooral benieuwd of het concept van de bloemkoolwijk achterhaald is of dat het nog aanknopingspunten voor toekomstige woonwijken biedt.
Ze onderzochten tien bloemkoolwijken, waaronder drie in het Noorden: de oudste bloemkoolwijk van Nederland Emmerhout in Emmen (gebouwd tussen 1965 en 1973), Baggelhuizen in Assen (1969-1976) en Beijum-Oost in Groningen (1981-1987). Een opvallende uitkomst is het verschil in waardering door vakmensen (ontwikkelaars, bouwers, adviseurs et cetera) en bewoners. De vakmensen vinden de stedenbouwkundige opzet van de wijken over het algemeen niet geslaagd. Ook het idee dat deze wijze van bouwen de sociale cohesie bevordert, vinden ze achterhaald. De bewoners daarentegen zijn opvallend tevreden met hun woonomgeving. Ze waarderen de ruimtelijke opzet van de wijk, de rust, het groen en het contact met buurtgenoten. De ‘verhuisgeneigdheid’ ligt er dan ook beneden het landelijk gemiddelde. Wel bestaat er behoefte aan nieuwe woningen en renovatie van de bestaande woningtypes. Ook wensen veel bloemkoolwijkbewoners een beter beheer van de openbare ruimte.
De onderzoekers concluderen dat het stedenbouwkundig concept van de bloemkoolwijk kansen biedt voor de toekomst. Met name woningen rond een besloten collectieve buitenruimte, een collectieve groenzone tussen de verschillende woonclusters en een goede ontsluiting van de wijk zijn succesfactoren die in toekomstige bouwprojecten toegepast kunnen worden.
Bloemkoolwijken: een uitgekookt concept.
Een samenvatting staat op www.bouwfonds.nl
U kunt het complete rapport opvragen via ontwikkeling@bouwfonds.nl
Rijtjeshuis
Precies in de jaren zeventig bereikt ook het rijtjeshuis zijn hoogtepunt. Architectuurcriticus Bernard Hulsman schreef een boek over wat hij noemt ‘het stiefkind van de Nederlandse architectuur’. Van de zeven miljoen woningen die Nederland telt, zijn er vier miljoen rijtjeshuizen. Ze zijn zo gewoon dat we niet meer zien hoe bijzonder ze zijn. Hulsman breekt op charmante wijze een lans voor wat zo lang als het toppunt van burgerlijk is afgedaan. Het rijtjeshuis gaf en geeft mensen de mogelijkheid betaalbaar te wonen in een huis met een eigen tuin. Ook wijst de auteur op de geheel eigen schoonheid ervan.
De fascinerende foto’s van Luuk Kramer ondersteunen het pleidooi van Hulsman op overtuigende wijze. Knap dat hij je laat kijken naar iets wat je al zo goed kent. Ook de manier waarop de rijtjeshuisbewoner zich weet te onderscheiden van de buren is heerlijk om naar te kijken. Zoek de tien verschillen in tuinen, heggen, hekjes en gevelaccessoires.
Werkzaamheid, Oude Gracht, Veenhuizen, 1887. Foto Luuk Kramer
De hoofdstukken behandelen de historische ontwikkeling van het rijtjeshuis. Van de hofjes in de vijftiende eeuw tot de vinexwijken in
onze eeuw. Een opvallende constante is dat het rijtjeshuis altijd verbonden is geweest met een of andere vorm van liefdadigheid, eerst door de kerken, daarna door verlichte fabrieksdirecteuren en tot slot door de woningbouwcorporaties en de verzorgingsstaat. Het is dan ook niet toevallig dat juist in de regeerperiode van Den Uyl (1973-1977) het rijtjeshuis zijn finest hour beleeft. Al krijgt het, in de dan zo populaire bloemkoolwijk, wel een andere verschijningsvorm. Het recht-hoekige doorzonhuis met de woonkamer aan de straatzijde en de keuken aan de achterkant maakt plaats voor huizen met een experimentele indeling. Een L-vormige woonkamer bijvoorbeeld, met de keuken juist aan de voorkant, gericht op de gemeenschappelijke buitenruimte. Gezellig, en – zo voorspellen wij – weer helemaal hip.
Het rijtjeshuis. De geschiedenis van een oer-Hollands fenomeen. Bernard Hulsman en Luuk Kramer. Nieuw Amsterdam Uitgevers. € 19,95
