De Noorderbreedte special 2017 is uit. Samen met de jonge wetenschappers van de Young Wadden Academy vroegen we ons af: kunnen we zonder de Waddendijk. Lees hier een voorpoefje.
Benieuwd geworden naar de Noorderbreedte-special Weg met de dijk? Lees hier meer over de gastredactie de Young Wadden Academy. Laat je aan het denken zetten door de Denker des Vaderlands René ten Bos. Of lees hier meer over alternatieven voor de dijk in het interview met bioloog Karsten Reise.
Ditching Dikes! Waddenzee zonder dijken?
Op 22 juni 2017 organiseerde de Young Wadden Academy (YWA) haar eerste symposium: Ditching Dikes! Imagining the Wadden Sea without dikes. Deze Noorderbreedte, onder gastredacteurschap van de vijf leden van de YWA, gaat dieper in op de vraag wat het betekent als we geen – of andere- dijken hebben.
Een introductie op het thema door de YWA
Leven zonder dijken? Alsof je een keurige dame een onzedelijk voorstel doet. Maar aan de vooravond van een forse zeespiegelstijging is het de hoogste tijd om alternatieven voor de dijk te onderzoeken.
De dijken aan onze Waddenzeekust zijn de meest zichtbare component van onze kustverdediging en daarmee iconen van de haast mythische ‘strijd tegen het water’. Door de eeuwen heen hebben wij ze voortdurend opgehoogd, opgeschoven en verbeterd. Met de aanleg ervan stopte echter ook de sedimentatie, de afzetting van klei en zand, op alle grond achter de dijken. Ervóór ging de sedimentatie wel verder en groeiden de kwelders op veel plekken gestaag door. (lees verder onder de foto)
Werk aan de dijk bij Delfzijl. Hier wordt gewerkt aan het Marconiproject, waardoor de stad weer een sterke verbinding krijgt met de zee. Foto van Marleen Annema en Tom van Huisstede
Tel bij de gestagneerde sedimentatie nu eens zeespiegelstijging aan de ene en bodemdaling aan de andere kant op. Hierdoor zijn de polders achter de dijken steeds lager komen te liggen. Hoewel we technisch gezien de dijken lang kunnen blijven ophogen, zullen de kosten en risico’s voor toekomstige generaties steeds toenemen. Na vele eeuwen van dijken bouwen is het dan ook nodig om alternatieve ideeën en concepten te onderzoeken.
Langs de Waddenkust en elders in de wereld zoeken kustverdedigingsexperts naar alternatieven voor de statische ‘grijze’ dijken. Natuurlijke processen gebruiken – building with nature – is hierbij van groot belang. Deze benadering verdedigt de kust niet alleen maar maakt hem ook onderdeel van de verdediging. Het land achter de dijken wordt daarbij onderdeel van een nieuw kustlandschap. Hierin speelt de kustverdediging een rol als transitiezone en telt het breed economisch potentieel mee van de met de zee verbonden gebieden. Deze dynamische kijk gaat alle betrokkenen bij de kust aan.
Dit alles vraagt om een radicale verandering van onze huidige kijk op de kust. ‘Wie niet dijken wil moet wijken’, is als motto gedateerd, onwenselijk en onnodig. Dit is voor de Young Wadden Academy reden om te proberen een proces op gang te brengen waarin mensen gaandeweg voorbij de dijken gaan kijken. Natuurlijk zullen die niet helemaal kunnen verdwijnen, maar we kunnen de overgangen tussen land en water wel vloeiender maken.
Juist in het prachtige Waddengebied, waar serieuze economische en demografische uitdagingen liggen, moeten we kansen die zich voordoen grijpen. De bewoners van de Waddenkust kunnen ervoor kiezen voorop te lopen in de wereldwijde problematiek van de stijgende zeespiegel. Wanneer wij laten zien dat we flexibel omgaan met de veranderingen die onvermijdelijk zijn, biedt dit massa’s kansen voor bewoners en ondernemers.
In deze speciale Noorderbreedte belichten we aspecten van een leven rond de Waddenzee zonder of met andere dijken. Klimaatverandering en zeespiegelstijging zijn bijzonder serieuze problemen, maar wij zijn ervan overtuigd dat we ons kunnen aanpassen op een wijze die nieuwe iconen zal voortbrengen. We hopen u mee te nemen in ons enthousiasme hierover.
Bas Borsje, Eelke Folmer, Stefan Hartman, Nora Mehnen, Mans Schepers (Meer weten over ons? Klik hier, dan stellen we ons voor)
